De toolkit Bewust gebruik van psychofarmaca is het resultaat van het in mei dit jaar afgesloten landelijke programma ‘Beter af met minder, bewust gebruik van psychofarmaca’. Aan dit programma deden 45 zorgorganisaties mee. De organisaties hebben het voorschrijven van psychofarmaca en het signaleren van bijwerkingen zorgvuldiger gemaakt. Ook hebben ze alternatieven verzameld voor het gebruik van bijvoorbeeld haloperidol (Haldol®).
10 uitgangspunten
In de toolkit staan tien uitgangspunten voor bewust gebruik van psychofarmaca zoals antipsychotica, slaap- en kalmeringsmiddelen, antidepressiva en dementieremmers. Psychofarmaca mag nooit de eerste keuzemogelijkheid zijn, behalve als er acuut gevaar dreigt voor de cliënt of zijn omgeving, is het eerste uitgangspunt. Ook moet er al bij het voorschrijven worden nagedacht over de afbouw en het stoppen van psychofarmaca. Het gebruik moet bovendien elke drie maanden geëvalueerd worden. En zorgverleners zoals verpleegkundigen moeten de cliënt, vertegenwoordiger en naasten uitleggen hoe ze kunnen signaleren of de medicatie goed werkt en welke bijwerkingen optreden.
Onjuist gebruik van haloperidol kan schadelijke gevolgen hebben voor de patiënt. Haloperidol is bij een delier ook waarschijnlijk minder effectief dan we denken, lees meer over onjuist gebruik van haloperidol én alternatieven in dit Premium-artikel.
Lijst signaleren bijwerkingen
Verpleegkundigen krijgen met de toolkit zelf ook een handvat voor het signaleren van bijwerkingen: een lijst met bijwerkingen van medicijnen die veel mensen met dementie gebruiken. De lijst geeft de bijwerkingen van antipsychotica zoals haloperidol, slaap- en kalmeringsmiddelen zoals midazolam (Dormicum®), antidepressiva zoals citalopram (Cipramil®) en fluoxetine (Prozac®) en dementieremmers zoals galantamine (Reminyl®). De bijwerkingen zijn verdeeld in bewegingsstoornissen, veranderingen in het geestelijk functioneren, seksuele stoornissen, lichamelijke veranderingen en maagdarmklachten. Het advies is de arts altijd te informeren als verschijnselen die op de lijst staan optreden.
Alternatieven
Voor alternatieven voor gebruik van psychofarmaca verwijst de toolkit onder andere naar de gratis te downloaden Alternatievenbundel van Vilans. In deze bundel staan 85 alternatieven voor onvrijwillige zorg. De bundel is dit jaar herzien, ook vanwege de nieuwe Wet zorg en dwang. Dankzij muziek hebben bijvoorbeeld mensen met dementie ook minder psychofarmaca nodig, schrijft Vilans. Met Music & Memory kunnen verpleegkundigen samen met patiënten afspeellijsten maken.
Psychofarmaca voorschrijven kan volgens de nieuwe Wet zorg en dwang ook een vorm van onvrijwillige zorg zijn. Wat zijn de belangrijkste veranderingen voor verpleegkundigen als de Wet zorg en dwang ingaat?
