Hoe gaat het met de Nightingale Studie?

1. Is er al een causaal verband tussen nachtwerk en borstkanker gevonden?

‘Over de associatie nachtwerk en borstkanker kunnen we nog niks zeggen. Het is een prospectieve studie, dus we volgen de groep die in 2011 meegedaan hebben in de tijd. Of er een verband bestaat tussen nachtwerk en borstkanker kan pas over enkele jaren worden bekeken omdat dan duidelijk wordt of borstkanker vaker voorkomt.’

2. Wat hebben jullie gedaan met al die informatie die verpleegkundigen hebben ingevuld over nachtwerk in het verleden?

‘Het is voor het eerst dat er in Nederland zo’n grote groep verpleegkundigen heeft meegedaan aan een studie over het nachtwerk in het verleden en het risico op ziektes. Dat is natuurlijk geweldig! Op basis van hun antwoorden hebben we nu een beeld kunnen schetsen van nachtdiensten in de afgelopen decennia. Zo blijkt bijvoorbeeld dat het aantal nachtdiensten dat verpleegkundigen maandelijks achtereen werken door de jaren heen is gedaald. In de jaren zeventig draaiden verpleegkundigen gemiddeld zeven nachten achtereen, tegenwoordig ongeveer vier nachten. Ook wordt meer parttime gewerkt zodat een verpleegkundige nu gemiddeld minder nachtwerk doet dan vroeger.’

3. Wat hebben jullie gedaan met de afgeknipte teennagels?

‘We zijn dit jaar al hard bezig geweest met het isoleren van DNA uit de teennagels van zo’n 5000 vrouwen, zodat dat klaar ligt als de eerste koppeling met de kankerregistratie heeft plaatsgevonden. Als er straks een verband wordt aangetoond tussen nachtwerk en het risico op borstkanker, gaan we verder met het teennagel DNA. Dan kunnen we bijvoorbeeld kijken of sommige vrouwen gevoeliger zijn voor het negatieve effect van nachtwerk dan anderen.’

4. Klinisch arbeidsgeneeskundige Taeke Pal uitte in Nursing zijn twijfels. Eerdere studies over nachtwerk in relatie tot borstkanker hebben methodologische beperkingen, zo blijkt achteraf. Zijn jullie niet bang dat dat uiteindelijk ook de achilleshiel van de Nightingale Studie zal zijn?

‘Daar bestaan veel misverstanden over. In de epidemiologie heb je twee typen onderzoek: het patiëntcontrole onderzoek en het cohortonderzoek. Bij patiëntcontrole onderzoek ga je uit van patiënten met borstkanker en kijk je terug in hun verleden. Dit vergelijk je met een controlegroep met gezonde vrouwen. Het probleem is dat de patiëntengroep vaak veel gemotiveerder is om aan zo’n studie mee te doen. Hierdoor heb je sneller vertekeningen en wordt er gesproken van methodologische beperkingen. Bij cohortstudies meet je niet achteraf, maar stel je een groep samen die je gaat volgen. Dus dat is een sterkere studie opzet. Het verschil met een patiëntcontrole onderzoek is dat iedereen nog gezond is bij het begin van de studie en iedereen op dezelfde manier informatie levert. Dat is dus een groot voordeel. Een nadeel is dat je niet meteen resultaten hebt.’

Causaal verband tussen borstkanker en nachtdienst?

Klinisch arbeidsgeneeskundige Taeke Pal vraagt zich af of de Nightingale-studie een eind gaat brengen aan alle onduidelijkheid die er nu is. Lees meer >>>

5. Toch had de Nurses Health Study – de eerste cohortstudie naar nachtwerk en borstkanker in Engeland – wel methodologische beperkingen.

‘Dat komt omdat ze niet heel gedetailleerd naar nachtwerk hebben gevraagd. Om dit te voorkomen hebben we dat bij de Nightingale Study juist heel uitgebreid gedaan. Natuurlijk moeten verpleegkundigen voor het invullen van deze vragenlijsten graven in hun herinnering, maar dat geldt voor groep die gezond blijft én voor de groep die borstkanker krijgt. In die zin krijg je geen vertekeningen. En ik denk dat de meeste verpleegkundigen zich nog wel herinneren of ze meer of minder dan vijf jaar nachtwerk hebben gedaan. Vragen over het type rooster zijn moeilijker. Van te voren wisten we dat we in sommige gevallen behoorlijk de diepte in gingen. Daarom herhalen we sommige vragen nog in een enquête op een later tijdstip bij een beperkte groep. Zo toetsen we de reproduceerbaarheid en krijgen we een indruk van hoe goed de informatie is.’

6. Wanneer verwachten jullie iets te zeggen over de eerste resultaten?

‘Binnen vier jaar willen we resultaten presenteren. Eind dit jaar hopen we nog resultaten te presenteren die gebaseerd zijn op de informatie die we nu hebben. Dat gaat over de relatie tussen nachtwerk en overgewicht. Door het nachtwerk wordt het voedingspatroon verstoord en dat zou weer kunnen samenhangen met borstkanker. Het is namelijk al bekend dat overgewicht het risico verhoogt op borstkanker na de menopauze.’

Recept voor de nachtdienst

Het is belangrijk om tijdens je nachtdienst de driemaaltijdenstructuur van overdag aan te houden. Bekijk dit recept voor de nachtdienst >>>