Verpleegkundigen maken checklist ‘medicatie in eigen beheer’

Waarom hebben jullie de checklist ontwikkeld?

‘Op onze afdeling was het niet duidelijk voor verpleegkundigen of patiënten hun thuismedicatie in eigen beheer mochten houden. Tijdens het opnamegesprek vroeg de verpleegkundige of de patiënt dit wilde, maar er waren helemaal geen criteria om te beoordelen of zo’n patiënt wel geschikt was om zijn medicatie zelf te beheren. Ook was niet duidelijk of de verpleegkundige die thuismedicatie dan wel of niet moest uitzetten en controleren op inname. Daarbij meldde de arts de thuismedicatie van de patiënt als hij dit in eigen beheer kreeg ook niet in het patiëntendossier. Zo werden mogelijke interacties van thuismedicatie met medicatie gestart tijdens de opname niet zichtbaar. Die onduidelijkheid over verantwoordelijkheden ging ten koste van de patiëntveiligheid. Daarom heb ik dit probleem samen met mijn collega Jos Dorrestijn aangepakt. We hebben verschillende ziekenhuizen en afdelingen gebeld om te vragen of zij al een oplossing hadden gevonden voor een soortgelijk probleem. Maar eigenlijk bleek er nauwelijks iets over dit onderwerp bekend. Ook beroepsvereniging V&VN en de Inspectie voor de Gezondheidszorg kenden geen richtlijnen over dit onderwerp. Toen besloten we zelf een checklist te ontwikkelen waarmee de verpleegkundige kan beoordelen of de patiënt zijn thuismedicatie zelf kan beheren.’

Hoe werkt de checklist?

‘Op de checklist staan een aantal vragen die je stelt bij opname van de patiënt. Een aantal vragen gaan over de patiënt zelf, bijvoorbeeld verzorgt de patiënt thuis zelf zijn medicatie en is de patiënt voldoende helder om zijn geneesmiddelen te beheren. Andere vragen gaan over de medicatie: is de deze identificeerbaar – weekdozen staan we bijvoorbeeld niet toe. En is de houdbaarheidsdatum van de medicatie nog actueel? Wordt één van deze vragen met nee beantwoord, dan krijgt de patiënt zijn thuismedicatie niet in eigen beheer en ligt de verantwoordelijkheid bij de verpleegkundige. Stel dat de patiënt wel geschikt is, dan moet hij het document ondertekenen zodat ook is vastgelegd dat het zijn eigen verantwoordelijkheid is. Belangrijk is ook dat je deze checklist nog een keer naloopt na een ingreep/operatie. Het is goed mogelijk dat de patiënt voor een operatie wel zijn thuismedicatie zelf kan beheren, maar na die tijd niet.’

Dossier Medicatie
Meer lezen over medicatieveiligheid? Bekijk het dossier medicatie.

Wat zijn de ervaringen met de checklist?

‘We werken nu ongeveer een jaar met de checklist en eigenlijk is iedereen enthousiast. Het is prettig dat er nu duidelijkheid is over de thuismedicatie. Als je aan je dienst begint, zie je direct welke patiënt zijn thuismedicatie in eigen beheer heeft en wie niet. De checklist zit namelijk in de cardex. Voor sommige collega’s is het even wennen, zij vinden het bijvoorbeeld prettig om medicatie sowieso over te nemen zodat ze een gevoel van controle hebben. De meeste patiënten vinden het erg prettig, het geeft een groot gevoel van zelfstandigheid dat ze het zelf kunnen innemen. En het voordeel is dat ze zich niet aan onze medicatietijden hoeven te houden, dus ze kunnen zelf beslissen wanneer ze hun medicatie innemen. Op onze afdeling heeft het de autonomie van de patiënt en de medicatieveiligheid vergroot. Inmiddels wordt de checklist ook ziekenhuisbreed ingevoerd.’

Nieuwsgierig naar de checklist? Download hem onderaan deze pagina.