Wat gebeurt er in het lichaam bij vasten en dorsten?

De nieuwe handreiking ‘praktische interventies voor de zorg voor deze patiënten’ is op 12 januari definitief gemaakt.

Glucose is onder normale omstandigheden de belangrijkste brandstof voor het lichaam. Tijdens streng vasten haalt het lichaam in de eerste 24 uur glucose uit de lever door afbraak van glycogeen (glycogenolyse). Deze bron is echter snel uitgeput. Daarna zijn de twee belangrijkste energiebronnen:

– Vorming van glucose in de lever door omzetting van aminozuren, lactaat en pyruvaat (gluconeogenese);
– Vorming van ketonlichamen (aceton, acetoacetaat en beta-hydroxyboterzuur) door afbraak van vrije vetzuren. Na enige tijd zijn deze de belangrijkste energiebron voor de hersenen.
Op den duur worden ook lichaamseiwitten in de spieren en lever afgebroken om het glucosegehalte in het bloed en de energievoorziening van de hersenen op peil te houden. Het aanspreken van de eiwitreserves van de spieren leidt tot toenemende verzwakking.

Patiënt ziet af van eten en drinken: waar let je op?

Wat zijn belangrijke aandachtspunten voor verpleegkundigen, wanneer een cliënt bewust stopt met eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen? Lees meer>>>

Door het stoppen met drinken daalt de urineproductie naar een minimaal niveau, de hoeveelheid ontlasting neemt af en de slijmsecretie van de luchtwegen vermindert. Bij strikt dorsten overlijdt de patiënt binnen 18 dagen (Chabot 2007). De dood wordt vermoedelijk veroorzaakt doordat het transport van natrium en kalium over het celmembraan van de hartcellen verstoord raakt. Dat veroorzaakt een hartstilstand (kamerfibrilleren) waardoor de patiënt acuut komt te overlijden.

Strikt vasten en weinig of niet drinken worden vaak goed verdragen door drie factoren:

1 Bij de vetverbranding ontstaan ketonlichamen, die in dierexperimenten een pijnstillend effect hebben;
2 Na enkele dagen ontstaat er regelmatig een toestand van welbevinden onder invloed van morfine-achtige stoffen (endorfines) die het lichaam zelf maakt tijdens het strikt vasten;
3 Op den duur treedt bij geringe vochtinname een progressieve nierfunctiestoornis op die gepaard gaat met sufheid. Deze wordt vaak als aangenaam ervaren. Het hongergevoel verdwijnt na enkele dagen, mits men geen koolhydraten (bijvoorbeeld in frisdrank of in fruit) inneemt.