Dit staat verzorgenden te wachten in 2017

Meer werkgelegenheid
Door bijna het hele land hebben verzorgenden ig ruim voldoende kansen om een baan te vinden. Het ziet ernaar uit dat dit zo blijft volgend jaar. Sterker nog: vanaf 2017 of 2018 wordt er een tekort aan verzorgenden verwacht. De reden? De zorgvraag gaat waarschijnlijk groeien: in 2017 tussen de 0,3% en 1,3%. ‘Dit komt onder meer doordat het aantal ouderen toeneemt, net zoals het aantal mensen met een chronische aandoening, waaronder dementie. Ook de levensverwachting van mensen met een beperking neemt toe’, zegt Louis Rutten van SBB, de organisatie die de landelijke en regionale werkgelegenheid inzichtelijk maakt op de website Kansopwerk.nl. 

Schrappen van registraties op je werk
Veel verzorgenden zijn al jaren boos om de enorme papierwinkel waar ze dagelijks mee te maken hebben. Hier wordt in 2017 flink in gesnoeid, want in de nieuwe cao VVT is besloten dat er zogeheten ‘schrapsessies’ moeten komen. ‘Als verzorgenden tegen regels aanlopen die zij niet vinden bijdragen aan de kwaliteit van zorg, en zinloos vinden, dan kunnen ze dit aankaarten in het team. Het team kan dan besluiten om deze registratie niet meer uit te voeren’, zegt Aaldert Mellema, cao-onderhandelaar namens CNV Zorg en Welzijn. Dit is wettelijk toegestaan. Met de cao in de hand kunnen verzorgenden zelf schrapsessies opeisen. Bij de schrapsessies wordt uitgegaan van ‘omgekeerde bewijslast’. ‘Het is aan het Ministerie van VWS en de toezicht- en uitvoeringsorganisaties om de noodzaak van het voortbestaan van een regel aan te tonen’, vertelt Geert Koolen, persvoorlichter bij VWS. Kunnen ze niet aantonen dat de regel belangrijk is, dan kan deze geschrapt worden.

Je krijgt onbetaalde ORT terug
Eén van de heikele punten aan de cao-onderhandelingstafel was de onregelmatigheidstoeslag (ORT). In de cao VVT is afgesproken dat iedereen die in de afgelopen vijf jaar ORT kreeg een nabetaling ontvangt over mogelijk te weinig ontvangen ORT. Als je als verzorgende in de VVT onregelmatig werkt, en daarvoor een vergoeding krijgt, ontvang je een aanbod van je werkgever, waarin de gemiste ORT gecompenseerd wordt. Op de website van CNV staat een rekentool, waarmee je zelf kunt uitrekenen hoeveel ORT je terugkrijgt. ‘Zorgmedewerkers ontvingen alleen ORT over gewerkte uren, maar hebben ook recht op ORT over verlofuren ’, zegt Martin van Oosten van CNV Zorg en Welzijn. ‘In de nieuwe cao is afgesproken dat medewerkers gemiste ORT gecompenseerd krijgen over de afgelopen vijf jaar, met een maximum van 144 uur per jaar bij een voltijd dienstverband. Vanaf 1 januari 2017 krijgen zij ORT over de wettelijke 144 uur, maar óók over andere verlofuren, zoals bij seniorendagen, huwelijken en begrafenissen.’

Meer verpleegkundigen als collega, maar je mag je taken blijven doen
De zorg wordt complexer, ook in verpleeghuizen. Om kwaliteit te kunnen blijven leveren, is een goede samenstelling van het team nodig, stelt Margriet Snellen van ActiZ. Ze vertelt dat veel verpleeghuizen druk bezig zijn om mbo- en hbo-verpleegkundigen te werven, om de deskundigheid van de verzorgenden aan te vullen. Dat valt echter niet mee: werken in de ouderenzorg is niet populair onder studenten verpleegkunde. ActiZ en V&VN zijn daarom in 2015 de campagne ‘Daar zit meer achter’ gestart om studenten hiervoor te interesseren. De campagne is bedoeld om studenten en docenten hbo-v een beter en reëler beeld te geven van het werken in de ouderenzorg, zowel in de verpleeghuiszorg als in de wijkverpleging. ‘In principe hoeven verzorgenden niet te vrezen dat hen bepaalde taken uit handen worden genomen door verpleegkundigen’, stelt Snellen. ‘Wie wat doet, is uiteindelijk afhankelijk van de zorgvragen van cliënten en de situatie in het verpleeghuis. In de praktijk zijn er wel grote verschillen. Het kan zo zijn dat verpleegkundigen een deel van het team worden en dus meewerken, ook in de verzorgende taken. Het is echter niet zo dat verzorgenden deze taken dan niet meer mogen doen. Bovendien zijn er door de toenemende complexiteit extra taken te verrichten. De (hbo-)verpleegkundige kan de verzorgende bijvoorbeeld ondersteunen door klinisch redeneren: de vaardigheid om de eigen observaties te koppelen aan medische kennis (fysiologie, anatomie, pathologie, farmacologie). Of door nieuwe wetenschappelijke kennis in te brengen. De (mbo)-verpleegkundige kan bijvoorbeeld met een verpleegkundige diagnose de zorgleefplannen helpen verbeteren. Bij de goede voorbeelden in het werkveld zie je dat alle functies hun eigen taakgebieden hebben, tot tevredenheid van de zorgprofessionals.’

Andere werkzaamheden in de thuiszorg
‘Wij verwachten dat er het komend jaar – op landelijk niveau – meer aandacht komt voor het gehele zorgteam, inclusief de verzorgenden’, zegt Lindy Hilgerdenaar van BTN. ‘Het afgelopen jaar lag er veel nadruk op de wijkverpleegkundige, niveau 5. De hbo-verpleegkundige is verantwoordelijk geworden voor het indiceren van zorg. Dit heeft veel druk gelegd op organisaties, omdat niet overal genoeg hbo-v’ers in dienst waren/zijn. Tijdelijk mochten daarom in sommige gevallen ook verpleegkundigen van niveau 4 indiceren. Ook is er een grotere vraag gekomen naar bijscholing van verzorgenden. Maar natuurlijk is het niet haalbaar en wenselijk dat alle verzorgenden ig doorleren voor niveau 4 of 5. Wel verwachten we dat bijscholingstrajecten komend jaar nog belangrijker worden. Dit heeft te maken met de complexere zorgvragen van cliënten: ouderen blijven immers langer thuis wonen en dat heeft consequenties voor de werkzaamheden van verzorgenden ig. Het vraagt een bredere blik op de cliënt en goede afstemming met de wijkverpleegkundigen.’

Veranderingen in de opleiding verzorgende ig
Vanaf dit schooljaar krijgen aankomende verzorgenden ig te maken met een aantal vernieuwingen. Zo volgen ze een opleiding die is verdeeld in drie delen: basisdeel, brancheverbijzondering en keuzedeel. De keuzedelen (met een studielast van 720 uur voor verzorgenden ig zijn gericht op verdieping, verbreding of doorstroom. Ze kunnen bijvoorbeeld gaan over mensen met niet-aangeboren hersenletsel of over zorg en technologie. Scholen kunnen met het wel of niet aanbieden van (bepaalde combinaties van) keuzedelen sneller inspelen op actuele veranderingen op de arbeidsmarkt voor verzorgenden ig. Er zijn nog diverse keuzedelen in voorbereiding/ontwikkeling, dus wie weet krijgen aankomende verzorgenden in 2017 nog meer te kiezen.

Er is nu ook een speciale Facebookgroep voor verzorgenden. Naar Facebookgroep >>

Leefpatroonmonitoring in de thuiszorg
Op het gebied van e-health, robots, ICT en domotica wordt er een hoop ontwikkeld, ‘maar niet alle veelbelovende producten zijn in 2017 al gebruiksklaar’, weet Johan van der Leeuw, e-health-deskundige van Vilans, kenniscentrum voor langdurige zorg. ‘Een vernieuwing waar verzorgenden wel mee te maken krijgen, is leefstijlmonitoring voor alleenstaande ouderen met dementie. Dit is bedacht om de – cognitieve – achteruitgang bij mensen met dementie snel in beeld te krijgen. Deze achteruitgang is af te leiden uit wijzigingen in het dagelijks patroon. Het werkt als volgt: er worden sensoren in huis geplaatst die twee weken lang het normale patroon van een oudere in kaart brengen: slaap/waakritme, toiletgebruik, activiteit in de keuken, bewegingspatroon. Na de “inregelperiode” wordt iedere afwijking van het patroon gesignaleerd. Via een app krijgen mantelzorgers en zorgprofessionals – wijkverpleegkundigen en/of verzorgenden – afwijkingen van het patroon door. Stel: een oudere gaat ’s nachts ineens meer dwalen door de woning. Dit kan erop wijzen dat de dementie erger wordt. Een ander voorbeeld: een oudere ging eerst altijd een keer per nacht naar de wc en ineens wordt dit vijf keer per nacht. Dit kan wijzen op een urineweginfectie. Die moet snel behandeld worden met antibiotica, want anders wordt de kans op een delier vergroot.’

Nieuw beroepsprofiel verzorgende ig
Dit jaar zal het nieuwe beroepsprofiel voor verzorgenden gepresenteerd worden. Verschil met de voorgaande beroepsprofielen is dat de focus nu meer ligt op het ondersteunen van zelfmanagement van de cliënt en preventie, vertelt Christina Woudhuizen van V&VN: ‘In plaats van dat de verzorgende de cliënt alles uit handen neemt, wordt er nu meer ingezet op zelfredzaamheid en de cliënt hierin stimuleren en uitdagen.’ Volgens Woudhuizen zal er in de praktijk niet veel veranderen voor verzorgenden. Ook niet wat betreft de voorbehouden handelingen: ‘Hierin zullen geen schokkende dingen komen. We gaan nog om de tafel om dit concreet te maken.’

Dit artikel staat in het nieuwste nummer van Tijdschrift voor Verzorgenden. Ook in TvV: alles over de diabetische voet, persoonsgerichte zorg voor mensen met dementie, klinische les over stomazorg en een grootste mail en win actie met vakboeken en congreskaarten. Meer info >>