Meer autonomie verpleegkundige leidt tot minder doden

Als verpleegkundigen meer invloed hebben op het werk wat ze doen, leidt dit tot minder mortaliteit bij patiënten.

Dit blijkt uit Amerikaans onderzoek onder ruim 20.000 verpleegkundigen in 570 verschillende ziekenhuizen. Als verpleegkundigen meer zeggenschap hebben over het werk dat ze uitvoeren, daalt het sterftecijfer onder patiënten die binnen een maand overlijden met 19%. Deze cijfers verbazen Catharina van Oostveen niet. Zij werkt als senior adviseur in het Spaarne Gasthuis, en leidt onderzoek naar verpleegkundige interventies en de organisatie van verpleegkundige zorg. Daarnaast publiceert ze regelmatig over verpleegkundige autonomie, en welke manieren er zijn om dit te stimuleren. ‘Op het moment dat je een verpleegkundige invloed geeft op haar eigen vakuitoefening door een betere positionering, en verantwoordelijk maakt voor de kwaliteit van zorg, dan heeft dit een positieve uitwerking op patiënten uitkomsten zoals het sterftecijfer.’

Niet betrokken

Volgens Van Oostveen worden verpleegkundigen momenteel weinig betrokken bij beslissingen over hoe verpleegkundigen hun werk moeten doen. ‘Dit blijkt ook uit eerder onderzoek dat ik deed naar personele inzet van verpleegkundigen. Er zijn nog steeds veel zaken die te maken hebben met de verpleegkundige beroepsuitoefening die door artsen, een beleidsafdeling, of financiële afdeling worden besloten. Op het moment dat je verpleegkundigen betrekt bij deze beslissingen, zal de kwaliteit omhoog gaan. EBP is hier een mooi voorbeeld van. Wanneer je als verpleegkundige de tijd en ruimte krijgt om onderzoek te doen, kun je zo je eigen werkprocessen verbeteren. En dat leidt tot betere patiëntenzorg.’

Imago verpleegkundige

Het imago van de verpleegkundige zorgt er grotendeels voor dat verpleegkundigen niet bij belangrijke beslissingen over hun werk betrokken worden, denkt Van Oostveen: ‘De verpleegkundige wordt vaak gezien als het hulpje van de arts, en iemand die de patiënt zijn natje en droogje geeft. Maar verpleegkunde is een echt serieus vak met grote invloed op de kwaliteit van patiëntenzorg.Verpleegkundigen mogen veel meer hun stem laten horen en vooruit denken in plaats van volgen. Door dat te doen hebben ze meer invloed op de uitoefening van hun vak; meer autonomie dus. Toegegeven: sommige verpleegkundigen vinden het prima zoals het nu gaat, en zitten niet te wachten op die leiderschapsrol of meer autonomie. Maar de groep die dat wél wil, wordt steeds groter, en die moeten we ondersteunen.’

Verpleegkundige Advies Raad (VAR)

Het is wel belangrijk dat deze verpleegkundigen duidelijk gepositioneerd worden en de ruimte krijgen van ziekenhuizen om deze leiderschapskwaliteiten te ontwikkelen. ‘Dus als ze bijvoorbeeld in een commissie gaan, moeten ze dit kunnen compenseren met werktijd. En dat is lastig, want in veel ziekenhuizen ligt de nadruk op productie en is de werkdruk hoog.’ Verpleegkundigen die graag meer leiderschap willen tonen, adviseert Van Oostveen om een rolmodel en inspiratie voor de collega’s te zijn: ‘Ben je ergens goed in, geef hierover dan bijvoorbeeld klinische lessen aan collega’s. Ben je aandachtsvelder? Maak hier dan een minder vrijblijvende rol van, en ga naar ziekenhuisbrede bijeenkomsten over je aandachtsgebied, zorg dat je achter de prevalentiecijfers komt, en bedenk acties om die prevalentiecijfers te beïnvloeden. Sluit je aan bij commissies, bij een Verpleegkundige Advies Raad, en laat je stem horen, zo kun  je jezelf laten zien, wórd je gezien en zal dit zich ook uitbetalen in meer zeggenschap in je organisatie.’

Lees ook:

• ‘Verpleegkundigen, laat zien wat je kan!’
• ‘Meer hbo-verpleegkundigen leidt tot minder sterfte’