Blog Hugo: 'Aansturen doe je maar in het poppentheater'

Een vriend van Hugo is manager in de zorg. Het is een goede jongen, maar soms vindt Hugo hem moeilijk te volgen. ‘Echt geïrriteerd raak ik als hij begint over “de aansturing” en “de uitvoering.”‘

Een vriend van mij is manager in de zorg. Het is een goede jongen, maar soms kan ik hem moeilijk volgen. Als hij vertelt over ‘bekostigingssystemen’, ‘geldstromen’ en de verdeling over verschillende ‘domeinen’, dan haak ik nog wel eens af. Zeker als daarna ‘verschillende spelers en lagen met elkaar verbonden moeten worden’.

Echt geïrriteerd raak ik als hij begint over ‘de aansturing’ en ‘de uitvoering’. Daar discussiëren we al decennia lang over. Bij die vreselijke woorden zie ik een soort marionetpoppen voor me in witte uniformpjes. Hun uitvoerende handjes aan het bed worden tot in detail gestuurd door behendige poppenspelers in driedelige pakken. Zonder die voortreffelijke aansturing zijn de uitvoerende poppen natuurlijk hopeloos verloren. Zij kunnen niets zelf bedenken.

Dat moet ik natuurlijk niet zo zien. Aansturing moet ik begrijpen als ‘faciliterend’ of ‘voorwaardenscheppend’. En de uitvoering is juist superbelangrijk! Daar gaat het om! Waarom reageer ik daar toch altijd zo gevoelig op?

Het is waar. Ik ben een gevoelige jongen. Maar ik ben niet achterlijk. Uitvoering is geen neutraal begrip. Er hoort een opdracht bij. Iemand die zegt wat je moet doen. Aansturing en uitvoering zijn daarom woorden die perfect passen bij zeer hiërarchische organisaties, waarin de top heel vanzelfsprekend bepaalt wat de mensen in de dagelijkse praktijk doen. Denk aan het leger. Of een ziekenhuis.

Iedere verpleegkundige weet hoe benauwend het werk kan zijn. Van 5-minutenregistraties in de wijk, tot elektronische dossiers in het ziekenhuis die praktisch eisen dat je mevrouw Janssen vandaag nog op de weegschaal zet, of je dat nu zinvol vindt of niet. Tot in detail is uitgeschreven wat er van je verwacht wordt. Voor alles is een protocol, een richtlijn, een dichtgetimmerd zorgpad.

Dat is misschien wel de belangrijkste reden waarom ik steiger bij de woorden aansturing en uitvoering. Ik zie de touwtjes van de marionetpop niet alleen voor me, ik voel ze aan mijn armen, benen en hoofd. Ik wórd aangestuurd en bén aan het uitvoeren.

Het enige dat niet klopt in het verhaal is de afhankelijkheid. Verpleegkundigen zijn geen levenloze poppen die bewegingsloos gaan liggen als ze niet worden aangestuurd. Wij kunnen prima zelf bedenken wat nodig is. Dat zien we bijvoorbeeld terug bij jonge collega’s die en masse de zorg verlaten. Geheel zelfstandig kiezen zij ervoor de touwtjes door te knippen en een eigen leven te gaan leiden. Lucht! Eindelijk!

Maar wat zou het fijn zijn als welwillende verpleegkundigen ook wat ademruimte krijgen. En dan bedoel ik niet meer tijd voor ‘de uitvoering’, maar ruimte om zelf te bepalen wat nodig is. Je zult zien dat we opleven. Dat we praktische en creatieve oplossingen bedenken. Dat we samenwerking zoeken. Dat we blijven.

En managers? Moeten die met pek en veren de stad uit worden gejaagd? Zeker niet. Het is heel nuttig als zij geldstromen vanuit het bekostigingssysteem op een praktische manier verdelen over verschillende domeinen. Maar hou alsjeblieft op met het invullen van mijn werk. Aansturen doe je maar in het poppentheater.