'Veel verpleegkundigen screenen onvoldoende op delier'

En? Hoe staat het ervoor met de kennis van verpleegkundigen over delier?

‘Aan de ene kant merk je dat ze aardig wat kennis hebben, maar op bepaalde vlakken valt nog een slag te slaan.’

Wat weten ze dan niet?

‘Opvallend was dat het merendeel ernaast zat als ze de vraag: “Hoe vaak komt een delier voor?” beantwoordden. De meeste verpleegkundigen dachten dat dit onder de 10% is, maar het daadwerkelijke aantal ligt tussen de 15 tot 50%, dat is toch aanzienlijk meer.’

Lees ook: dossier delier

Hoe komt het dat ze dit onderschatten?

‘Ik denk omdat het probleem überhaupt onderschat wordt. Dat kan komen omdat verpleegkundigen over het algemeen gefocust zijn op waarvoor ze een patiënt verplegen, bijvoorbeeld omdat deze geopereerd is of een bepaalde ziekte heeft. Een delier is een complicatie waar veel verpleegkundigen niet alert op zijn. Ik schrik wel van dit resultaat.’

Waarom?

‘Omdat als je denkt dat het weinig voorkomt, je ook minder alert op de signalen van een delier bent. Daardoor wordt een delier minder snel of zelfs helemaal niet bij een patiënt ontdekt.’

Aan welke kennis ontbreekt het nog meer?

‘Opmerkelijk was ook dat veel verpleegkundigen niet of onvoldoende screenen op een delier. Eigenlijk moet je bij binnenkomst van een cliënt met een paar vragen al checken of er een verhoogd risico op een delier is: heeft u geheugenproblemen? Heeft u in de afgelopen 24 uur hulp nodig gehad bij de zelfzorg? Zijn er bij een eerdere opname of ziekte perioden geweest dat u in de war was? Als iemand bijvoorbeeld boven de 70 jaar oud is, dementeert of al eerder een delier heeft gehad, is het risico op een delier aanzienlijk hoger. Als een van deze vragen met “ja” beantwoord wordt, is het belangrijk dat je als verpleegkundige een van de screeningsinstrumenten inzet om na te gaan of er een delier gaande is. Je kunt hiervoor de DOS-schaal, de CAM of de NEECHAM inzetten.’

Lees ook: 5 zaken die álle verpleegkundigen moeten weten over een delier

Hoe kun je als verpleegkundige alerter zijn op de symptomen van een delier?

‘Door dus de screeningsinstrumenten vanaf dag één in te zetten zodat je een uitgangswaarde hebt en zodra je veranderingen merkt hierop in te springen, maar ook door de familie hierbij te betrekken. Als verpleegkundige weet je vaak niet wanneer de patiënt in zijn normale doen is. Als een patiënt rustig en teruggetrokken is, kun je denken dat hij of zij een rustige persoonlijkheid heeft, of nog in de naweeën van de narcose zit, of dat het komt van bijvoorbeeld een aandoening als een CVA of hartinfarct. Bevraag de familie actief of ze vinden dat de patiënt zichzelf is, of dat ze het idee hebben dat hij of zij zich anders dan normaal gedraagt. Zo ja, dan kun je gaan beginnen met een screening. Informeer de familie ook over de symptomen van een delier, zodat zij hier ook alert op kunnen zijn.’

Is een delier te voorkomen?

‘Zeker! En uit mijn onderzoek blijkt dat tweederde van de verpleegkundigen dit weet. Je kunt een delier voorkomen door preventieve interventies in te zetten; belangrijk hierbij zijn onder andere het creëren van een duidelijk dag- nachtritme, oriëntatiebevorderende maatregelen nemen, familieparticipatie inzetten, een goede vocht en voedingsbalans, adequate pijnstilling geven door bijvoorbeeld een duidelijk dag- nachtritme in te bouwen, zorgen dat de patiënt goed eet en drinkt, altijd de bril op te zetten en gehoorapparaten in te doen, de patiënt niet te veel verplaatsen, alert te zijn dat de patiënt niet te veel medicatie krijgt en opmerkzaam te zijn op een blaasontsteking. Als je van tevoren interventies inzet, kun je 30 tot 40% van de gevallen van delier voorkomen. En dat is een hoop.’ Mocht er toch een delier optreden, dan kan de duur en ernst van het delier worden verkleind.

Dianne Ooms van Harten schreef naar aanleiding van haar onderzoek samen met onder andere Marieke Schuurmans een artikel dat gepubliceerd is in ‘The International Journal of Clinical Medicine’. Klik hier voor het artikel.