Palliatieve zorg: zo bespreek je de surprise question

Een nieuwe handreiking over palliatieve zorg thuis adviseert wijkverpleegkundigen om de surprise question te stellen. Hoe maak je bespreekbaar dat de patiënt mogelijk binnen 12 maanden zal overlijden?

De onlangs verschenen handreiking palliatieve zorg thuis is geschreven voor verpleegkundigen en verzorgenden. De handreiking is ontwikkeld door verschillende afdelingen van V&VN, onder andere V&VN Palliatieve zorg. Niermala Baidjnath, verpleegkundig coördinator palliatief terminale zorg en algemeen bestuurslid van V&VN Palliatieve zorg. Nursing vroeg haar naar adviezen voor het bespreken van de surprise question.

1 Wanneer stel je de surprise question?

‘Als (wijk)verpleegkundige stel je de surprise question bij verergering van de ziekte, complicaties, als de patiënt slechter gaat functioneren of zelf aangeeft dat het niet goed gaat.’

 2 Waarom is dat zo belangrijk?

‘Door je af te vragen of de patiënt binnen 12 maanden komt te overlijden, maak je meer ruimte voor de behoeften van de patiënt en de naasten, en word je alerter. De kwaliteit van het leven staat voorop, je kunt je richten op de dingen die een patiënt nog wil en kan doen, rekening houdend met alle vier de dimensies: fysiek, psychisch, sociaal en spiritueel.’

 3 Hoe bespreek je de surprise question?

‘Ik vertel de patiënt dat ik het gevoel heb dat hij achteruitgaat, en leg uit waarom ik dat denk. Ik zeg niet dat het zo ís dat hij achteruitgaat, ik probeer het gesprek erover te stimuleren. Daarna ben ik even stil, tenzij er een duidelijke vraag komt, daarmee geef ik de patiënt de tijd zijn gedachten te ordenen.

Vervolgens vraag ik bijvoorbeeld ‘Vindt u zelf ook dat u achteruitgaat?’. Ik vraag ook de naasten hoe zij dit zien. Alle vragen die je krijgt, deel je met de huisarts of tijdens een multidisciplinair overleg, en ook wat jou nog meer opvalt.

Verder is het verstandig een gespecialiseerde verpleegkundige te vragen of zij ook denkt dat de patiënt binnen een jaar komt te overlijden. Zij heeft meer kennis van specifieke symptomen en markeren wanneer de zorg palliatief wordt, is soms lastig.’