Aandacht voor zingeving door verpleegkundigen: 7 tips

Verpleegkundigen mogen meer aandacht hebben voor zingeving in de zorg, vindt verpleegkundige en filosoof Bart Cusveller. Hij is ontwikkelde samen met lector Rene van Leeuwen en collega Aliza Damsma van hogeschool Viaa een training voor verpleegkundigen van het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis. Hij zet zeven tips voor verpleegkundigen op een rij.

1. Denk eens na over het belang van zingeving in je eigen leven: ‘Wat is er belangrijk voor jou in het leven? En wat betekent dat voor je kijk op het thema zingeving in de zorg? Praat met collega’s over wat jouw eigen leven en jouw eigen werk zin geeft.  Besteed er eens een groot werkoverleg of klinische les aan.’
2. Ga na wat er in het zorgplan voor mogelijkheden zijn om aandacht voor zingeving te rapporteren: ‘De gebruikelijke systematieken als Gordon en Omaha hebben er allemaal een sectie voor. Zoek uit wat er in die systematiek mee bedoeld wordt.
3. Zorg ervoor dat je de weg weet naar de geestelijk verzorger en praat erover wat hij of zij voor patiënten kan betekenen: ‘In het ziekenhuis weten ze vaak wel dat er een dienst geestelijke verzorging is en dat ze naar kunnen doorverwijzen. Maar verpleegkundigen weten vaak niet wat hij precies kan doen, en dat ze hem bijvoorbeeld alleen in moeten schakelen bij patiënten die gelovig zijn. Terwijl een geestelijk verzorger uitstekend geschoold is in luisteren, en hij ook ingeseind kan worden bij patiënten die niet geloven.’
4. Geef de geestelijk verzorgende informatie over waarom een bezoek aan de patiënt gewenst is: ‘Het klinkt logisch, maar er gebeurt nog vaak dat een geestelijk verzorger aan het bed van een patiënt komt, en niet weet wat de aanleiding hiervoor is. Daardoor moet de patiënt van voren af aan vertellen wat er speelt. Het is fijner voor alle partijen als de verpleegkundige de geestelijk verzorger laat weten om welke redenen ze hem heeft ingeseind.’
5. Heb altijd oog voor zingeving, ook als het niet helemaal je ding is: ‘Op zich zou iedere verpleegkundige zich moeten kunnen bekwamen in zingeving in de zorg. Maar als je het echt heel lastig vindt om bij een bepaalde patiënt te vragen hoe hij zijn ziekte beleeft, stuur er dan een collega op af die het makkelijker afgaat. Laat die zorg in elk geval niet liggen.’
6. Een simpele vraag kan al voldoende zijn: ‘Je hoeft echt geen halve psycholoog te zijn om als verpleegkundige aandacht voor zingeving te hebben. Een simpele vraag als: “Hoe ervaart u dit nu allemaal?” kan al een opening zijn voor een gesprek, en heel erg gewaardeerd worden door een patiënt.’
7. Gebruik tools voor zingeving in de zorg: ‘Al onze studenten op de minor Zingeving zijn enthousiast over de Mount Vernon vragen, die zijn ontwikkeld in de oncologische zorg. Deze bestaat uit drie simpele vragen: wat houdt u nu bezig? Waar hebt u in het verleden veel steun aan gehad? En waar zou u nu steun aan kunnen hebben? Die vragen zou je bij je asessment of de intake kunnen stellen, om een duidelijker beeld te krijgen van hoe de patiënt erbij zit. Andere handige tools zijn het ABC-model of het Diamantmodel.’