Wetenschap: Patiënten hoeven niet ‘klaar te zijn’ voor vroegtijdige zorgplanning

Patiënten hoeven niet noodzakelijk ‘klaar te zijn’ voor een vroegtijdig zorgplanningsgesprek, om een dergelijk gesprek te kunnen voeren. Dat concludeert verplegingswetenschapper Marieke Zwakman in haar proefschrift. Zij deed onderzoek naar advanced care planning.

Marieke Zwakman analyseerde geluidsopnames van gestructureerde vroegtijdige zorgplanningsgesprekken. De meeste patiënten lieten tijdens deze gesprekken zowel signalen zien dat ze klaar waren om het betreffende onderwerp te bespreken, als signalen dat ze dat niet waren.

Patiënten die nog niet toe waren aan een bepaald onderwerp, konden het gesprek wel voortzetten en antwoord geven op andere onderwerpen van het vroegtijdige zorgplanningsgesprek.

Let op signalen

Volgens Zwakman zouden zorgverleners dus niet hoeven te wachten tot zij denken dat hun patiënt ‘klaar is’ voor een gesprek over doelen en wensen rondom het levenseinde. Wel moeten zorgverleners tijdens zo’n gesprek hun ogen open houden voor signalen dat een onderwerp te vroeg komt voor een patiënt, en het gesprek daarop aanpassen. Mogelijke signalen dat dit het geval is: niet vooruit kijken, maar blijven focussen op het heden of op curatieve behandeling, of afstand nemen door in de derde persoon te spreken.

Signalen dat een patiënt wel klaar is voor een onderwerp, zijn bijvoorbeeld dat hij zelf een onderwerp zoals wel of niet reanimeren ter sprake brengt, ziekte-inzicht toont en anticipeert op fysieke achteruitgang. Zwakman analyseerde 13 gesprekken. Getrainde zorgverleners voerden de gesprekken aan de hand van een script waarin enkele vaste onderwerpen aan bod komen.

Marieke Zwakman. Advance Care Planning in practice: experiences of patients and healthcare professionals. Proefschrift Universiteit Utrecht, mei 2019.