3 vragen over gedeelde wondzorg: 'Cliënten kunnen meer wondzorgtaken zelf doen'

Moet je als verpleegkundige altijd naar de cliënt om het verband te verwisselen en de wond te inspecteren, of kan de cliënt dit zelf? Verpleegkundig specialist wondzorg Henri Post* publiceerde eind 2022 een artikel over gedeelde wondzorg in Wounds International. We stellen hem 3 vragen.

1. Wat is gedeelde wondzorg en waarom is dit belangrijk?

‘Met de mededeling “wij komen 3 keer per week langs om uw wond te verzorgen” overspoelen we de cliënt met zorg die niet altijd nodig is. Zij leveren hierdoor vrijheid en autonomie in, plus het is arbeidsintensief en duur. Deze manier van werken is niet houdbaar voor de toekomst. We moeten dus gaan verschuiven van behandelen naar ondersteunen.

Het geldt niet voor alle cliënten, maar een deel kan prima wondzorgtaken zelf doen, ondersteund door mantelzorgers en professionele zorgverleners. We moeten cliënten niet zomaar in onze protocollen en standaarden duwen, maar in plaats daarvan vragen: waar heeft u behoefte aan? Wat kunt u of uw mantelzorger misschien zelf (leren) doen? En waarin kan ik u hierin ondersteunen?’

2. Is dit wel verantwoord: cliënten zelf de wondzorg laten doen?

‘Het is best spannend om een deel van de wondzorg los te laten. Breng goed in kaart of en wat de cliënt of mantelzorger over kan nemen. Heeft diegene voldoende kennis, zijn de handelingen duidelijk, weet diegene bij welke signalen aan de bel te trekken? Maak verder heldere afspraken over evalueren.

Sowieso evalueer je de wondzorg elke 2 weken zoals gebruikelijk, maar je kunt ook afspreken dat de cliënt bij elk wondzorgmoment een foto stuurt, of dat je indien nodig via beeldbellen meekijkt. Natuurlijk zorg je ook dat je bereikbaar bent voor vragen – zeker in het begin zullen die er zijn. Besef tot slot dat je gedeelde wondzorg niet bij iedere cliënt kunt inzetten: een grote groep zal nog steeds volledige zorg nodig blijven hebben.’

3. Hoe breng ik gedeelde wondzorg in de praktijk?

‘Begin klein, bijvoorbeeld met één soort wond. Ga na welk soort wonden je vaak ziet waarbij de wondzorg niet al te complex is. Bij ons waren dat bijvoorbeeld de skin tears. Ga voor die wond na wat nodig is om gedeelde wondzorg mogelijk te maken: kennisoverdracht, handelingen aanleren?

Denk na over hoe je bereikbaar blijft en vinger aan de pols houdt. Neem kleine stapjes, zodat je het vertrouwen houdt dat je nog steeds goede zorg blijft leveren. Na verloop van tijd kun je de nieuwe werkwijze opnemen in de protocollen.’