Onderzoekers vroegen zich af of ijsblokjes met muntsiroop beter werken tegen dorst en droge mond in de palliatieve fase, dan gewone ijsblokjes. Dit is hun conclusie.
Veel patiënten in de palliatieve en met name terminale fase hebben last van dorstgevoel en droge mond: heel vervelende symptomen die de kwaliteit van leven danig kunnen verlagen. Er zijn verschillende interventies tegen dorst en droge mond (zie kader). Eén daarvan is op kleine ijsblokjes of ijsschilfers zuigen.
Meer weten over palliatieve zorg?
Kom dan naar het Jaarcongres Palliatieve Zorg op 9 september 2025 in Ede. Een dag vol praktische tips, de nieuwste richtlijnen en ervaringen van andere collega’s. Maar ook:
- Palliatieve zorg in de de islam, cultuurverschillen.
- Wat doet er écht toe voor je patiënt?
- Euthanasie: wat is de rol van de verpleegkundige?
Voor meer informatie over de sprekers en het programma, klik hier.
Droge mond, kou en menthol
Australische onderzoekers vroegen zich af of ijsblokjes met muntsiroop beter werken tegen dorst in de palliatieve fase dan gewone ijsblokjes. Neuronen in de mond en keel die het dorstgevoel reguleren, zijn namelijk gevoelig voor (koude) temperatuur, en menthol heeft ook effect op die neuronen. Het zou dus logisch zijn als ijsblokjes met muntsiroop beter helpen tegen dorst en droge mond in de palliatieve fase.
Dat blijkt inderdaad zo te zijn. Ze vergeleken gewone ijsblokjes met ijsblokjes met suikervrije muntsiroop. Zowel normale ijsblokjes als ijsblokjes met muntsiroop helpen tegen dorst en droge mond, maar die met muntsiroop hebben een sterker effect. Ook gaven 9 van de 10 patiënten na afloop van het onderzoek de voorkeur aan ijsblokjes met munt.
Interventies tegen droge mond in de palliatieve fase
Mondverzorging
- Spoelen met fluoridemondspoeling (0,1% 1x per week of 0,025% dagelijks)
- Milde tandpasta, bijv. Biotene, Zendium, Elmex of Colgate base
- Vermijd mondspoelingen met alcohol of glycerine
Voeding aanpassen
- Vermijd sterk gekruide, droge en harde voeding
- Neem samen met voedsel ook vocht, maak de voeding vochtig met jus of vruchtenmoes
- Overweeg consult van een diëtist
Stimulatie van de speekselproductie
- (Suikervrije) snoepjes, kauwgum of ananasblokjes
- Mondspoelen, bijv. met Biotene of Zendium
- Koolzuurhoudende dranken
- Acupunctuur en elektrostimulatie (indien beschikbaar)
- Vermijd lemon swabs
Bron: Richtlijn Mondklachten in de palliatieve fase, IKNL (deze richtlijn stamt uit 2010 en wordt waarschijnlijk in 2024 herzien).
Over het onderzoek
Aan het onderzoek deden 30 patiënten in de palliatieve fase mee (gemiddelde leeftijd 71 jaar). Naast de gebruikelijke mondzorg (zoals kunstspeeksel en lippenzalf) kregen ze om de 4 uur, en op verzoek vaker, ijsblokjes aangeboden.
De helft kreeg eerst 24 uur gewone ijsblokjes en daarna 24 uur ijsblokjes met munt. Bij de andere helft was dat andersom. De ijsblokjes met munt bevatten 20% suikervrije muntsiroop van het merk Teisseire (zie de ingrediëntenlijst hieronder)
De patiënten beoordeelden hun dorstgevoel en droge mond met een score tussen 0 en 10 op 3 momenten: voorafgaand, na 24 uur en na 48 uur. Het dorstgevoel nam bij gewone ijsblokjes af met 1,7 punten en bij muntijsblokjes met 3,4 punten. Voor de droge mond was dat 1,6 punten bij gewone ijsblokjes en 3,7 punten voor muntijsblokjes.
Ingrediënten van de muntsiroop
De in dit onderzoek gebruikte muntsiroop bevat volgens de website van de fabrikant de volgende ingrediënten: Water, vulstof: polydextrose, natuurlijke muntaroma met andere natuurlijke aroma’s, kleurstoffen: karamel, briljantblauw FCF, verdikkingsmiddel: xanthaangom, zoetstoffen: sucralose, acesulfaam-K, voedingszuur: citroenzuur, conserveermiddel: kaliumsorbaat.
Phelan, et al. (2023). A Novel Approach to Managing Thirst and Dry Mouth in Palliative Care: A Prospective Randomized Cross-Over Trial, Journal of Pain and Symptom Management 66, No 5, 587-594.
Tja, is wel appels met peren vergelijken, of de munt als zodanig iets doet kunnen we zo niet beoordelen (zou net zo goed de caramel kunnen zijn oid)
Menthol is de belangrijkste stof in munt die zorgt voor het verkoelende, frisse gevoel in je mond. Menthol activeert speciale koudereceptoren (TRPM8) in het mondslijmvlies. Die zorgen voor een aangename tinteling en het gevoel van verkoeling, zonder dat het pijnlijk koud is. Dat maakt het gebruik van munt prettig en verfrissend.
Daarnaast heeft menthol een lichte stimulerende werking op de speekselklieren. Dit betekent dat het helpt om de speekselproductie op gang te brengen, wat belangrijk is bij een droge mond.
Andere stoffen in munt, zoals menthone en limoneen, dragen ook bij aan de frisse geur en smaak, wat het gebruik aangenaam maakt en mensen helpt zich frisser te voelen.
Waarom geen karamel of limonade?
Karamel of limonade zijn vooral zoet en vaak plakkerig of zuur, en ze missen de actieve stoffen die speeksel stimuleren en verkoeling geven. Suikerhoudende of zure dranken kunnen zelfs het mondslijmvlies irriteren en het ongemak juist vergroten.
Munt heeft dus een specifiek werkingsmechanisme waardoor het verkoelend en stimulerend werkt, wat essentieel is voor effectieve mondzorg in de palliatieve fase.