De nieuwe donorwet is aangenomen, en zal in de zomer van 2020 ingaan. Wat voor gevolgen zal dit hebben voor verpleegkundigen? Nursing vraagt het Diana Slobben, die les geeft aan verpleegkundigen over orgaan- en weefseldonatie.
Gaan er dingen voor verpleegkundigen veranderen nu de nieuwe donorwet is aangenomen?
‘Dat denk ik zeker. Voorheen stond van zestig procent van de mensen niets geregistreerd in het donorregister. Nu het ADR (Actieve Donor Registratiesysteem) in 2020 wordt ingevoerd, wordt het nog belangrijker dat de professional bij vermoeden van overlijden van een patiënt nagaat wat in het donorregister is aangegeven. Dat gebeurt helaas te weinig. De verpleegkundige kan de arts hierbij ondersteunen.’
Dus je bedoelt dat er donororganen verloren gaan omdat een verpleegkundige het donorregister niet checkt?
‘Bij orgaandonatie zal dit niet snel gebeuren omdat orgaandonoren meestal op de IC liggen, en daar zijn de verpleegkundigen voldoende geschoold. Maar op andere afdelingen, zoals de Eerste Hulp, merk ik dat verpleegkundigen inderdaad niet standaard checken of iemand donor is. Daardoor kan donorweefsel verloren gaan.’
Spelen verpleegkundigen een grote rol bij donatie?
‘Verpleegkundigen zijn zeer van belang bij donatie en die rol gaat alleen maar groter worden nu de nieuwe donorwet is aangenomen. Verpleegkundigen spelen een relevante rol bij donor gerelateerde zaken waaronder de donorgesprekken, dat is niet alleen iets voor de arts. De verpleegkundige kan en moet hier zijn/ haar rol pakken. Je kunt als verpleegkundige zeker je steentje bijdragen.’
Hoe?
‘Door als verpleegkundige bij elk overlijden op de afdeling donatie onder de aandacht te brengen bij de arts. De leeftijdscriteria en contra indicaties dienen besproken te worden. Zijn die er niet dan moet het donorregister geraadpleegd worden. Dit raadplegen kan door de arts of door de verpleegkundige met een BIG registratie zelf gedaan worden. De wilsbeschikking van de potentiele donor is bepalend of er een gesprek met de nabestaanden gaat plaatsvinden. Bij bezwaar stopt hier de procedure. Is de wilsbeschikking anders dan vindt er altijd een gesprek met de familie/nabestaanden plaats.
De arts zal dan een gesprek hebben met familie?
‘Ja, en het is van toegevoegde waarde dat de verpleegkundige hier bij is. Slechte communicatie is namelijk de voornaamste reden dat nabestaanden toestemming weigeren. Verpleegkundigen staan dicht bij de patiënt en zullen vaak een rol spelen in het verdere contact met de nabestaanden. Als je bij het eerste gesprek aanwezig bent, weet je wat er wordt besproken en kun je latere ontwikkelingen terugkoppelen naar de nabestaanden. De familie blijkt nadien vaak nog met vragen te zitten, en dan weet je als verpleegkundige wat er precies besproken is. Belangrijk is dat je als verpleegkundige de procedures bij donatie goed kent, zodat je familie goed te woord kan staan en kunt begeleiden.’
Wat als je dat niet goed weet?
‘Dan ziet familie hoe je twijfelt, en dat wekt wantrouwen. Familie bevindt zich op zo’n moment in een kwetsbare positie door emotie rondom het overlijden. Als zij alles onprettig vinden aanvoelen, of de boel niet helemaal vertrouwen omdat het niet helder is, dan zeggen ze al snel dat de donatie niet doorgaat. En dat is onnodig en zonde.’
Het lijkt erop alsof je familie moet overtuigen om wél te doneren…
‘Nee, dat is zeker niet de bedoeling. Iedereen maakt zijn eigen keuze, en welke keuze dat is, dat is altijd ok. Maar het zou zonde zijn dat er een keuze wordt gemaakt op basis van verkeerde of onvolledige informatie. Pas als je alle informatie hebt gekregen kun je een weloverwogen keuze maken. Als een patiënt heeft aangegeven dat hij wil doneren, maar de familie heeft onoverkomelijke bezwaren, zal de arts proberen te achterhalen wat die bezwaren zijn. Het is dan van belang dat de verpleegkundige weet wat er besproken is zodat hij/ zij eventuele onduidelijkheid kan ophelderen, en eventuele angst kan wegnemen.’
Vind je dat verpleegkundigen voldoende kennis hebben over orgaandonatie en de procedure?
‘Tijdens scholingen merk ik dat dat kennis niet altijd paraat is. Dat kan komen omdat verpleegkundige zo’n procedure op de werkvloer weinig meemaken. Op de IC is orgaandonatie wel goed geregeld, maar procedures van weefseldonatie –zoals botten, hartkleppen, oogweefsel en huid- zijn nog te onbekend op andere afdelingen. Meer aandacht tijdens opleidingen kan hierbij helpen. Zeker ook op het gebied van gesprekstechnieken voor verpleegkundigen kan goed helpen in de procedures’
Welke tip zou je ze willen meegeven?
‘Als je vragen van familie beantwoord, en je weet het even niet, wees daar dan gewoon eerlijk over. Loop niet in de valkuil dan vaag te worden, of iets te vertellen waarvan je alleen denkt dat het klopt. Als het niet blijkt te kloppen, of wanneer de familie het niet helemaal vertrouwt, kan men alsnog het proces stopzetten. Zeg gewoon: “Goede vraag, daar heb ik niet direct een antwoord op. Ik ga het even voor u uitzoeken en kom er dan op korte termijn op terug.” In veel ziekenhuizen werken Donatiecoördinatoren. Zij kunnen jou te allen tijde bijstaan en helpen eventuele vragen te beantwoorden over orgaan- en weefseldonatie.’
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account