Meer dan 70% van de verpleegkundigen heeft gedurende haar carrière wel eens te maken (gehad) met grensoverschrijdend gedrag van collega’s. Dat gebeurt vooral door collega’s onderling, maar ook door leidinggevenden.
Dat blijkt uit een enquête van Nursing onder bijna 800 verpleegkundigen en studenten verpleegkunde.
Grensoverschrijdend gedrag
Onder grensoverschrijdend gedrag verstaan we intimiderend gedrag, discriminatie, pesten en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Uit de enquête blijkt dat 69% van de respondenten hier het afgelopen jaar mee te maken heeft gehad, 71% gedurende haar carrière in de verpleging.
Ook zagen veel collega’s gedurende hun carrière in de zorg grensoverschrijdend gedrag van collega’s bij anderen; 12,5% zelfs dagelijks of wekelijks.
Intimidatie en pesten
Van degenen die de vraag beantwoordden, had 93% het afgelopen jaar te maken met intimiderend gedrag: overmatige controle uitoefenen, persoonlijk beledigen, kleineren, onredelijk bekritiseren, schreeuwen, schelden, onder druk zetten of bang maken.
Pestgedrag – bijvoorbeeld roddelen, uitsluiten, negeren – komt op een tweede plaats met 85%. Minder herkenbaar lijken discriminatie (32%) en seksueel grensoverschrijdend gedrag (25%).
Collega’s onderling
Meestal zijn het collega’s onderling (58%) die elkaars grenzen overschrijden, gevolgd door leidinggevenden (35%), andere zorgprofessionals (35%) en artsen (25%).
Het zijn meestal vrouwen die de grens overgaan (75%), simpelweg te verklaren door de oververtegenwoordiging van vrouwen in de zorg (hierover binnenkort meer op Nursing.nl). Vaak staan de pesters hoger in de hiërarchie (47%) dan de gepeste, maar lager (14%) gebeurt ook.
Intimidatie en kleineren
Over welke incidenten het meeste zijn bijgebleven, komen veel verschillende verhalen binnen. Van ‘Buitensluiten door in dialect te blijven praten’ tot ‘helemaal afgebrand worden door een werkbegeleider’ en van ‘Totale uitsluiting op een groepsuitje’ tot ‘Keer op keer op de drukste en moeilijkste afdeling worden ingepland.’
Ook opmerkingen over gewicht en uiterlijk komen regelmatig voorbij, net als schreeuwende leidinggevenden die kleinerende dingen zeggen: ‘opmerkingen over mijn gewicht en uiterlijk,’ ‘schreeuwende leidinggevende die je naar beneden haalt.’
En ook: ‘een leidinggevende die er een hofhouding op nahoudt en een angstcultuur creëert.’ Een leerling-verpleegkundige die door haar collega’s wekenlang ‘schoonmaakster of woonassistente’ wordt genoemd. En wat te denken van de specialist die ‘een verpleegkundige keurde op haar uiterlijk en dat uitgebreid deelde met anderen tijdens de koffie’? Of een collega die wordt uitgescholden voor aap?
Meer aandacht voor grensoverschrijdend gedrag
Aanleiding voor de Nursing-enquête was de landelijke media-aandacht voor grensoverschrijdend gedrag vorig jaar, bij De Wereld Draait Door en NOS Sport. Nursing vroeg zich af hoe groot dit probleem onder verpleegkundigen is. 764 verpleegkundigen vulden de enquête in, van wie een klein aantal studenten (4%). Niet alle vragen werden door alle respondenten beantwoord.
Het grootste deel van de respondenten werkt in een algemeen ziekenhuis (27%), gevolgd door verpleeghuizen (24%) en de wijk (23%). De rest van de respondenten is afkomstig uit de academische ziekenhuizen, gehandicaptenzorg of ggz. De enquête is gepromoot op Nursing.nl, op sociale media en in de Nursing nieuwsbrief. De komende tijd gaan we op Nursing.nl dieper in op de resultaten van de enquête en vooral op hoe grensoverschrijdend gedrag in de zorg te stoppen is.
Met tegenzin naar het werk
De incidenten maken de slachtoffers regelmatig boos, gespannen en verdrietig en vaak ook onzeker. Ze leiden bijvoorbeeld tot piekeren, een gejaagd gevoel en lichamelijke klachten zoals hoofd- en rugpijn (75%).
Bij veel respondenten resulteerde het in met tegenzin naar het werk gaan (89%). Soms (37%) overwegen collega’s die dit overkomt een andere baan of stageplaats te zoeken.
Congres omgaan met agressie in de zorg: vooral veel praktische tips
Verbale, psychische of fysieke agressie en grensoverschrijdend gedrag: het lijkt steeds ‘normaler’ te worden. Veel zorg- en welzijnsprofessionals zien het dan ook als ‘onderdeel van het werk’ en vinden dat zij er tegen moeten kunnen. Het is tijd dat daar verandering in komt!
Jouw resultaat na het volgen van dit congres:
- Je leert verschillende soorten agressie te herkennen
- Je leert jouw eigen emoties en spanning te reguleren
- Je leert situaties met agressie te de-escaleren en bevriezing te voorkomen
- Je hoort meer over de wet- en regelgeving en het belang van melden en/of aangifte doen
- Je luistert naar ervaringsverhalen over interne agressie door collega’s en/of leidinggevenden
Lees hier het volledige programma van het congres Omgaan met agressie in de zorg.
Praten
De meesten praten er wel over met familie, vrienden en vaak ook met collega’s, maar het is maar een krappe helft die het gebeurde met een leidinggevende aankaart.
De belangrijkste reden om dat niet te doen is omdat 62% denkt dat er toch niets wordt gedaan met de klacht. Ook zijn collega’s bang dat een klacht negatieve gevolgen kan hebben voor de baan of dat ze niet meer serieus worden genomen.
Lees ook de andere artikelen over pesten op de werkvloer:
Pesten en intimidatie: ‘Ik ging met buikpijn naar het werk’
Verpleegkundigen die gepest worden: opgelet. Er is iets tegen te doen
Opkomen voor je gepeste collega: ‘Vraag wat je voor de ander kunt betekenen
Niet opgevangen
Wordt ongewenst gedrag na een incident wel besproken op de werkplek, dan zijn collega’s matig tot voldoende bereid iemand op te vangen. De opvang door leidinggevenden en de instelling wordt matig tot slecht beoordeeld of is eenvoudigweg niet van toepassing zoals veel collega’s invullen. Soms ook ronduit negatief. Een verpleegkundige die aankondigde dat ze wegging kreeg te horen: ‘Als we alle rotte appels weghalen, houden we niemand over. Nu ga jij alleen weg.’
Behoefte aan training over grensoverschrijdend gedrag
Soms gaat het ook wel goed als ongewenst gedrag wordt aangekaart. Dan is er een ‘luisterend oor en begrip van leidinggevende’, is ‘overplaatsing naar een andere afdeling mogelijk’, ‘boden directe collega’s hulp’, ‘kwamen er excuses van collega’s die erbij betrokken waren’. Ook vertrouwenspersonen bieden een luisterend oor, maar slechts 17% meldt zich daar.
Op de vraag of het daarna beter is gegaan, reageren slechts 188 collega’s met een overwegend ‘nee’. Er is behoefte aan ‘onderzoek, meer actie van bovenaf.’ Vrijwel niemand (82%) krijgt een training aangeboden om met grensoverschrijdend gedrag om te gaan. Ook daar is behoefte aan.
renesligje wo 1 mei 2024 om 11:03
Een GGZ instelling ging voor de 2e keer fuseren. Hierdoor moesten tijdelijke contractanten vertrekken. Op een van de verslaafde afdelingen kwamen er medewerkers tekort. De Beschermde woonvormen van Bouman die 1 verpleegkundige per locatie in dienst hadden deden er alles aan om deze mensen kwijt te raken. Er waren door pesterijen en onder druk zetten van deze medewerkers, ook door directie bepaalt, een aantal ontslagen. De overige medewerkers solliciteerde naar de verslaafde afdeling en 3 ervan werden daar aangenomen. Echter toen begon het; het huidige personeel sloot mij en de nieuwe collega’s buiten van alles. Wat we vroegen werd ook niet in tegemoet gekomen. Geen training, opleiding in dit specialistisch werken. Er was meer dan een haatgevoel, zo bleek achteraf, vanwege de tijdelijke contractanten die ontslagen waren. Soms zelfs met een redelijke ontslag bonus. Blijkbaar was de fusie zo groot geweest, dat er 2x 90 medewerkers waren ontslagen om te bezuinigen, maar dat er 2,2 miljoen aan claims werd uitbetaald. Iets wat voor de zorg bestemd hoorde te zijn. Helaas ging de manager mee en zelfs de adjunct directeur. Ook al gaf je het aan ook al wou je er iets mee doen; jij werd niet meer geaccepteerd. Er zijn diverse collega’s met burn-outs thuis gebleven. Ook uitzendkrachten bedankten om nog te komen werken. En eindelijk na jaren komt er een directeur met een spoedoverleg omdat de instelling leeg loopt, met een verlies van 26 miljoen. Hij begon met de woorden; “het personeel is het kapitaal van het bedrijf”, en dat was het. Vervolgens ging hij zelf meedoen om zwakkere schakels, die werden gepest, er uit te werken. Goed werkende collega’s kregen een beoordeling van een ander en werden weggeplaatst, of ontslagen. Degene die er al werkten bepaalden wie er op de afdeling mocht blijven en intimeerden iedere keer het nieuwe afdelingshoofd. Om te blijven deed ze maar mee. Het verhaal is zo lang, en duurt nog steeds voort. Afdelingshoofden die vroeger achter hun personeel stond, werden vervangen door ja-knikkers; Adjunct directeur die met de pot mee deed en al 34 medewerkers minimaal had weggeplaatst of ontslagen werd het te heet onder de voeten en vertrok naar een andere zorginstelling. Hij heeft daar wel een groot gedeelte ervan verteld, wat hij heeft gedaan. En de weinig mannen die daar werkten, zijn zo wie zo eruit gewerkt. Vrouwencultuur van de slechtste orde. Er zijn een aantal vrouwen vertrokken, die echt het mens mens zorg nog in zich hadden, en zichzelf weer zijn geworden…..
J.E.N.Pronk di 23 apr 2024 om 19:26
Jammer genoeg gebeurt het dagelijks en groeit het door.