'Reablement in de wijk geeft cliënt regie terug'

Reablement vraagt om een andere manier van zorg verlenen in de wijk. Het concept motiveert en helpt mensen (weer) zelfredzaam te zijn en zo lang mogelijk eigen regie over hun leven te houden. 

Kwaliteit van leven als uitgangspunt nemen en niet zozeer de kwaliteit van zorg. Innovator en wijkverpleegkundige Damas Weideveld zet zich daar voor in. Zo geeft hij op 29 oktober een workshop over reablement op het congres Zorg voor thuiswonende kwetsbare ouderen.

Kun je een voorbeeld geven van een praktijksituatie waarin reablement goed werkte?

‘Een mooi voorbeeld is een man die na een ziekenhuisopname hulp kreeg bij de adl. Hij voelde zich somber en eenzaam en kwam nauwelijks buiten.

Tijdens een gesprek gaf hij aan dat hij vroeger graag in de tuin werkte, maar dat dit nu niet meer ging. In plaats van direct zorg in te zetten, werd samen met een ergotherapeut gekeken naar oplossingen.

Er werden verhoogde plantenbakken geplaatst, zodat hij zittend kon tuinieren. Dit zorgde ervoor dat hij weer actief werd, meer plezier kreeg in zijn dag en uiteindelijk fysiek sterker werd. Het resultaat? Hij had nog maar één keer per week zorg nodig in plaats van twee keer per dag.

De focus lag niet op het verminderen van zorg, maar op het vergroten van zijn zelfstandigheid en welzijn. De afname van zorg was een bijeffect.’

Wat is de reden dat jij je bezighoudt met reablement?

‘Toen ik begon met dit werk, merkte ik dat de ouderenzorg al jarenlang zo is ingericht dat cliënten onnodig afhankelijk zijn. Er zijn veel dingen die mensen zelf zouden kunnen doen, maar die wij als zorgverleners overnemen.

In principe hoort dat ook bij ons als verpleegkundigen: kundig omgaan met de gevolgen van ziekte. Dat is mooi, maar de focus ligt vaak op alles wat niet goed gaat.

Reablement stelt de vraag: hoe kunnen we mensen helpen om een zo betekenisvol en zelfstandig mogelijk leven te leiden? Dus hoe kunnen we ervoor zorgen dat we meer kijken naar de gezondheid van een cliënt in plaats van de ziekte.’

Hoe ziet reablement er op dit moment uit binnen de wijkverpleging?

‘We zitten nu binnen de wijkverpleging in een transitiefase, wat betekent dat het wennen is aan een andere manier van zorg verlenen. Dit vraagt in het begin extra tijd en aandacht, bijvoorbeeld door een uitgebreider eerste gesprek of samenwerking met behandelaren zoals ergotherapeuten.

Op de langere termijn kan dit echter juist tijd besparen en de werkdruk verlichten, doordat cliënten minder afhankelijk worden van zorg.”

Reacties vanuit cliënten kunnen nog wel eens verschillen. Het kan overkomen alsof reablement alleen wordt ingezet vanwege een personeelstekort, omdat de focus ligt op de cliënt zelfstandiger maken, terwijl de cliënt volledige zorg verwacht. En dat maakt het dubbel.

Veel collega’s geven ook graag zorg en leggen hun cliënt graag in de watten.

Blijf daarom kijken naar het waarom: waarom vinden we het belangrijk om op een bepaalde manier zorg te leveren? Is dat omdat mensen een hoge kwaliteit van zorg verdienen? Of creëren we een nieuwe optie om mensen een betekenisvol leven te geven?’

Wat kunnen we van jou verwachten tijdens het congres?

‘Ik geef concrete voorbeelden over hoe we het anders kunnen doen binnen de wijkverpleging. Ook gaan we in op de bovenstaande waarom-vraag. Ik hoop dat de collega’s vooral voelen dat het om meer gaat dan een personeelstekort en dat jouw eigen werkplezier er ook een boost van kan krijgen.

Dus geen vaag, inspirerend visieverhaal, maar concrete en realistische handvatten om bij wijze van spreken morgen al anders te werk te gaan. En dat ga ik natuurlijk ook uitleggen met een beetje humor erin verwerkt.’