Relatie met je patiënt: niet voor niets strafbaar

‘Verliefd worden op een patiënt, sporadisch komt het voor. Zoen je met hem of haar? Dan overtreed je de beroepscode, óók als de patiënt verliefd is op jou.’ Deskundigen vragen aandacht voor seksueel grensoverschrijdend gedrag van zorgverleners naar patiënten.

Relaties tussen zorgverleners en patiënten zijn niet voor niets strafbaar, stelt Selini Roozen-Vlachos, coördinator ‘Seksueel grensoverschrijdend gedrag’ bij de Inspectie. Ze spreekt erover tijdens het congres Agressie en Grensoverschrijdend gedrag op 19 september. Daarnaast is ze medeauteur van het boek ‘MeToo in de zorgrelatie. Dat gebeurt toch niet bij ons?!’, dat als leidraad dient voor haar lezing.

Wet seksuele misdrijven

Roozen-Vlachos benadrukt dat verpleegkundigen en andere zorgverleners normen en wetten schenden als ze een seksuele relatie beginnen met een patiënt. Ze verwijst daarbij naar het Wetboek van Strafrecht en de beroepscode.

Seksueel contact tussen een zorgverlener en een patiënt valt onder de Wet seksuele misdrijven. De Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) noemt het ‘geweld in de zorgrelatie’. In de beroepscode voor verpleegkundigen staat de regel benoemd onder ‘Als verpleegkundige/verzorgende neem ik in mijn relatie met de zorgvrager

(en/of zijn vertegenwoordiger) professionele grenzen in acht.’ Dit betekent onder andere dat je geen intieme en/of seksuele relatie aangaat met de zorgvrager, stelt de beroepscode.

Verliefd op je patiënt

Maar wat als een verpleegkundige en een patiënt verliefd op elkaar worden en het allebei fijn vinden om een relatie te beginnen? Dat is toch niet zo erg, waarom dan toch die strikte regels? Roozen-Vlachos en mede-auteur Jan-Willem Weenink geven in hun boek het antwoord door eerst de positieve kant van seksualiteit te bespreken.

Wederzijdse toestemming is daarvoor natuurlijk nodig, maar er zijn meer voorwaarden. Zoals gelijkwaardigheid – en daar ontbreekt het altijd aan in een zorgrelatie. ‘Zorgverleners die een grens overgingen bagatelliseren het bestaan van het machtsverschil regelmatig’, schrijven de auteurs. Ook al sta jij als verpleegkundige naast de patiënt en voel je je gelijk, dat is niet hetzelfde als gelijkwaardig zijn.’

Tijdens het congres Agressie en grensoverschrijdend gedrag gaat Selini Roozen-Vlachos hier verder op in. Daar zal ze ook pleiten voor openheid op de werkvloer over normen en waarden rond dit onderwerp. ‘Je gaat elkaar beter begrijpen en je kunt elkaar helpen voorkomen over grenzen heen te gaan.’ Reflectievragen over grenzen helpen je daarbij.

*Selini Roozen–Vlachos is naast auteur ook coördinator ‘Seksueel grensoverschrijdend gedrag’ bij Inspectie Gezondheidszorg & Jeugd (IGJ)

**Jan-Willem Weenink werkt als universitair docent aan de Erasmus Universiteit en doet onderzoek naar de kwaliteit, veiligheid en organisatie van de gezondheidszorg