Deze verpleegkundige lag maanden op de ic, dit zijn haar adviezen over PICS

Daphne Bolman* (35) vertelt haar verhaal in het boek Impact van intensive care, waarin 22 ic-patiënten, naasten en ic-verpleegkundigen vertellen over de gevolgen van een ic-opname. Dit boek is uitgegeven door de Nederlandse Stichting Family and Patient Centered Intensive Care (FCIC).

Nursing vroeg Daphne naar haar eigen ervaringen én naar de adviezen die ze andere verpleegkundigen wil meegeven over de zorg voor ic-patiënten, bijvoorbeeld als patiënten zoals ook zijzelf te maken krijgen met het post-intensive care syndroom.

1 Wat heb je meegemaakt op de ic?

‘Twee dagen na de operatie kwam ik in een septische shock met multiorgaanfalen. Een spoedoperatie was nodig vanwege een darmlekkage. Daarna lag ik 3 weken in een coma.

Ik had een bijna-doodervaring: ik lag in een glazen huis, mijn naasten zorgden voor me, maar er gingen steeds dingen fout. Als een geest zweefde ik weg en keek ik toe.

Van de periode na de coma herinner ik me vooral de angst. Geluiden die ik niet thuis kon brengen, vreemde beelden. Ik was zo in paniek dat ik slangen uit mijn lijf trok, daarna werd ik aan handen en voeten vastgebonden.

Ik moest ook aan de nierdialyse, wat een hel. Als dat apparaat mijn kamer werd binnengereden, werd ik al bang.’

2 Hoe ging het na de ic?

‘Ik ontwikkelde het post intensive care syndroom (PICS) en een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Een traumatische ervaring was het moment dat ik op de ic opnieuw geprikt moest worden, omdat de centrale veneuze lijn in mijn hals eruit was gegaan. Het prikken deed veel pijn, ik bleef maar huilen.

Dankzij goede nazorg ben ik lichamelijk en geestelijk sterker geworden, maar flashbacks naar dat prikken heb ik nog steeds.’

3 Wat wil je verpleegkundigen meegeven over ic-zorg?

‘Dagboeken bijhouden tijdens de ic-opname helpt écht bij de verwerking. Omdat mijn man opschreef wat er gebeurde, kon ik teruglezen waar die beelden in mijn hoofd vandaan kwamen.

Vraag op de verpleegafdeling of de patiënt ergens bang voor is, zodat je signalen van PICS – zoals flashbacks en angst- en depressieklachten – snel kunt doorgeven.

Blijf informatie herhalen, want post-ic-patiënten kunnen ook cognitieve klachten krijgen, dat heb ik ook ervaren.

Bereid patiënten voor op hoe ze veranderd zijn tijdens de ic-opname, bijvoorbeeld door een septische shock. Ik was 20 kilo afgevallen, had veel haar verloren en had decubitus. Ook op de verpleegafdeling vertelde niemand me hoe ik eruitzag. Ik schrok enorm toen ik voor het eerst in de spiegel keek.

Zie de patiënt als een mens die meer is dan zijn uitslagen, en besteed ook aandacht aan de familie.

Wat mij rust gaf waren de verpleegkundigen die naast me kwamen zitten, over koetjes en kalfjes praatten en uitlegden wat er gebeurde.’

Daphne Bolman werkt als sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij ggz-organisatie Reinier van Arkel, locatie Jeroen Bosch Ziekenhuis