Het Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam heeft subsidie gekregen om onderzoek te doen naar de oorzaken van uitval van verpleegkundigen. Daarnaast wordt een instrument ontwikkeld om dreigende overbelasting van jonge verpleegkundigen sneller te herkennen. Zo wordt hopelijk voorkomen dat zij in de toekomst een burn-out krijgen, afknappen op het vak en/of de zorg definitief verlaten. Nursing vroeg onderzoeker Pepijn Roelofs naar de ins en outs.
Wat was precies de aanleiding voor jullie onderzoek?
‘De problematiek van fysieke en mentale werkbelasting bij verpleegkundigen wordt al langer beschreven in nationale en internationale literatuur. Toen uit vooronderzoek bleek dat dit ook voor ónze verpleegkunde studenten belangrijke issues zijn, hebben we dit verder verkend. Hiervoor hebben we onder meer gesproken met docenten en managers van verschillende verpleegkunde opleidingen in Nederland, en de RotterdamseZorg, waarin 23 zorginstellingen uit de regio Rotterdam zich verenigd hebben. Samen met het NIVEL, ErasmusMC en de VU is het idee om hier gericht preventief iets aan te willen doen verder uitgewerkt in het nu gehonoreerde voorstel.’
Voor het onderzoek doelen jullie op ‘jonge’ verpleegkundigen, wie worden daar precies mee bedoeld?
‘We doelen op beginnende verpleegkundigen, en die kunnen jong of oud zijn. Het is dus niet zozeer leeftijdgebonden. Het idee achter dit project is om beginnende verpleegkundigen die daar behoefte aan hebben, extra vaardigheden mee te geven zodat ze met deze werkbelasting om kunnen gaan. We willen graag dat verpleegkundigen jong leren met stress om te gaan, nog voordat ze als routine ingeslepen zijn.’
Bij welke alarmsignalen van overbelasting moet je als verpleegkundige (of collega!) waakzaam zijn?
‘Fysiek gaat het vaak om rug-, nek-, en schouderklachten. Mentaal gaat het vaak om werkgerelateerde vermoeidheid. Daarna volgen klachten als productiviteitsverlies of ziekteverzuim.’
Wat zijn de risico’s van deze klachten?
‘In het ergste geval leiden ze tot een burn-out, tot stoppen met de studie of een carrièreswitch uit de zorg.’
Waar komen de stressklachten van verpleegkundigen vandaan denkt u?
‘Veel stress is voor een groot deel inherent aan het vak. De verpleging is letterlijk en figuurlijk mensenwerk. Naast dat het fysiek zwaar is, word je immers ook geconfronteerd met aangrijpende situaties zoals agressie, overlijden, intimidatie of pesten. Dat heeft impact. Een stagiair die wij interviewden gaf bijvoorbeeld aan moeite te hebben met een euthanasie die de volgende dag op haar afdeling uitgevoerd ging worden. Ze mocht erbij aanwezig zijn, maar twijfelde hevig. Ze was er al de hele week mee bezig in haar hoofd. Voor de afdeling is zoiets misschien redelijk normaal, maar voor een stagiair niet. Daar moet je waakzaam voor zijn. Daarnaast lijken de huidige economie en flexibilisering van de arbeidsmarkt mee te spelen als stressoren. Baanonzekerheid is waarschijnlijk een grote oorzaak van de piek dat jongeren onder de 25 jaar met burn-out klachten thuis zitten.’
Verpleegkundigen hebben meer kans op burn-out. Lees meer>>>
Kampen jonge verpleegkundigen volgens jullie met een hogere fysieke en mentale werkbelasting dan bijvoorbeeld ‘langer gediplomeerden?’
‘Dat zou ik zo niet durven te stellen. De groep jongeren is tot op heden nog veel minder goed onderzocht. Om de arbeidsproductiviteit te verhogen lag de focus tot nu toe vooral op het aan het werk houden van de oudere zorgprofessional. Terwijl er juist veel winst te behalen valt bij de startende zorgprofessional. Ik kan mij goed voorstellen dat er grote verschillen zijn door werk- en levenservaring, maar dat is niet direct iets wat wij willen onderzoeken.’
Is er iets dat oudere, meer ervaren verpleegkundigen kunnen doen om deze jonge verpleegkundigen op weg te helpen?
‘Ik denk dat zij veel kunnen betekenen! Bijvoorbeeld door te helpen signaleren wanneer ze beginnende collega’s begeleiden, en doorverwijzen naar bijvoorbeeld een Arbo-verpleegkundige. Er zijn heel veel hulpmiddelen en interventies die goed werken, maar deze worden in de praktijk onderbenut. Niet voor niets is het Ministerie van SZW een campagne gestart die gaat over het herkennen van mentale werkdruk: “Herken de druppel: check je werkstress”.’
Jullie gaan een instrument ontwikkelen om dreigende uitval vroegtijdig te herkennen, zodat er ingegrepen kan worden.
‘Ja, met ons meetinstrument gaan we op een systematische manier de mentale en fysieke werkbelasting in de gaten houden. Zo signaleren we hopelijk vroegtijdig stress, en kan geëxperimenteerd worden met passende interventies bij studenten bij wie het nodig is. Uiteindelijk hopen we het instrument zo vorm te geven dat er geïntegreerd in de opleiding praktische modules ontstaan die bruikbaar en bewezen effectief zijn voor het stageonderwijs en het werkveld.’
Test: heb jij een verhoogd risico op burn-out? Lees meer>>>
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account