3 vragen over: verpleegkundige handelingen in 7 talen

Een verpleegkundige van het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven bedacht een map met uitleg over veel voorkomende handelingen in zeven talen. ‘Patiënten zijn rustiger, ook omdat ze merken dat ze zelf de regie kunnen houden.’

Het viel verpleegkundige Michelle van Gerven al een tijdje op dat anderstalige patiënten haar uitleg en die van collega’s soms niet begrijpen. Dus maakte Van Gerven, toen nog in opleiding, voor haar afstudeerproject een map met informatie over veelvoorkomende handelingen in zeven talen. De teksten zijn in zes vreemde talen: Engels, Spaans, Russisch, Arabisch, Turks en Pools. Voor laaggeletterde mensen is er een uitleg in eenvoudig Nederlands. Nursing stelde Van Gerven drie vragen over de map.

1. Waarom uitleg aan het bed in 7 talen?

‘Het ziekenhuis krijgt steeds meer patiënten die de Nederlandse taal niet goed beheersen. Zoals mensen met een Syrische, Turkse of Poolse achtergrond. Een handeling die voor ons routine is, kan voor een patiënt onveilig aanvoelen als hij de verpleegkundige niet begrijpt. Een Turkse mevrouw moest vanwege een wondinfectie aan het infuus. Maar ze begreep mijn uitleg niet en bleef haar armen terugtrekken. Zoiets gebeurde alleen al op mijn afdeling zeker één keer per week. Vooral bij het inbrengen van een neusmaagsonde zag ik veel onrust bij patiënten die geen Nederlands spreken. Soms kan een familielid vertalen, maar niet altijd.’

2. Hoe heb je het aangepakt?

‘Ik heb eerst gezocht naar bestaande vertalingen van medische handelingen. Ik vond een vertaalboekje met illustraties van het UMC Maastricht. Dat heb ik als handvat gebruikt. Ik heb ongeveer dertig collega-verpleegkundigen gevraagd welke handelingen we moesten beschrijven en in welke talen. Het werd een map met de 27 meest voorkomende handelingen. Tolk- en Vertaalcentrum Nederland (TVcN) heeft ons geholpen met de juiste vertaling. In de map staan bijvoorbeeld zinnen om uit te leggen waarom het belangrijk is dat patiënten nuchter zijn voor een operatie en hoe het meten van saturatie gaat. Er staan ook plaatjes in, zoals een afbeelding die laat zien tot hoever de neusmaagsonde normaal gesproken gaat. Bij dat plaatje staat ook hoe je de patiënt kunt uitleggen hij zijn hand omhoog kan doen als het inbrengen te pijnlijk wordt. Van de afdeling infectiepreventie kreeg ik de tip de map te plastificeren, zodat je deze eenvoudig kunt schoonmaken. De procedure voor het inschakelen van een tolk staat er ook in. We hebben de map eerst uitgeprobeerd op mijn afdeling (chirurgie, orthopedie en urologie). Sinds januari gebruiken andere afdelingen hem ook.’

3. Hoe reageren patiënten?

‘Mijn collega’s en ik hebben al veel begrijpende knikjes gezien. Patiënten zijn rustiger, ook omdat ze begrijpen dat ze zelf de regie houden. Een meneer die alleen Turks verstond begreep dankzij de vertaling dat hij zelf de PCA-pomp kon bedienen. Ik zag veel opluchting in zijn ogen.’

Verpleegkundigen en andere zorgverleners die vragen hebben over de map kunnen mailen naar communicatie@mmc.nl.