‘Stagiaire hbo-v mag geen goedkope verzorgende zijn’

Volgens het onderzoek valt dat beeld vooral te omschrijven als saai, vervelend, en veel nadruk op statistiek. Wat bedoel je precies met ‘veel nadruk op statistiek’?

‘Dat studenten vaak denken dat zij, als hbo-v’er in de ouderenzorg, veel op kantoor zullen zitten. Bijvoorbeeld om te letten op hoe hun collega’s werken, terwijl ze zelf niet bezig zijn met de cliënt. Dit klopt niet met de realiteit. De ouderenzorg is misschien iets minder sexy en hectisch dan ziekenhuiszorg, maar in de ouderenzorg is de hbo-v’er een voorbeeld voor collega’s. En omdat ze de schakel zijn tussen de zorg van een bepaalde cliënt en de andere collega’s, hebben ze júist een band met hem en zijn naasten.’

Wat is de belangrijkste reden voor het beeld dat studenten verpleegkunde hebben van het verpleeghuis denk jij?

‘Vooroordelen worden versterkt door saaie lessen en slechte stages tijdens de opleiding, waarbij studenten gevraagd worden om taken uit te voeren die uiteindelijk niet in hun takenpakket horen. Koffie zetten, ADL en cliënten escorteren naar een woonkamer zijn dagelijkse kost, terwijl een hbo-v’er meer moet doen dan dat, zij moeten een helikopterview ontwikkelen en zorgen dat alles goed verloopt.’

Hoe zou die slechte stage er volgens jou er concreet wél uit moeten zien?

‘Hbo-v’ers moeten, naast de reguliere werkzaamheden, gewoon veel meer worden betrokken bij het proces. Andere hbo-v’ers moeten ze betrekken bij overleggen, gesprekken met de arts en andere disciplines, en het invullen van patiëntendossiers et cetera. En ze moeten uitgedaagd worden over dingen na te denken. Als hbo’ers alleen leren wat een verzorgende doet in de ouderenzorg, zullen zij al snel het gevoel krijgen dat zij ‘te goed’ zijn voor het werk.’

Kun je de eerstejaarsstage in de ouderenzorg niet beter afschaffen?

‘Dat is iets overdreven, het is namelijk wel belangrijk dat studenten over hun hele studie een goed beeld krijgen van alle zorgaspecten. Maar is alleen belangrijk dat deze stagiaires niet gezien worden als goedkope verzorgenden, maar dat zij juist leren wat het ‘verpleegkundige zijn’ inhoudt, zoals ik net ook beschreef.’

Zijn er geen andere manieren om een stage in de ouderenzorg vorm te geven?

‘Jawel. Je zou bijvoorbeeld een stage in de ouderenzorg in één van de latere studiejaren verplicht kunnen stellen, waarbij studenten dan een verbeterplan moeten schrijven voor een of ander aspect. Als zij betrokken worden bij de ‘helikopterzaken’ van de ouderenzorg zullen zij eerder geneigd zijn om uitdagingen te zien in plaats van het huidige negatieve beeld.’

Is het ook niet zo dat bijvoorbeeld docenten zélf een heel negatief beeld van de ouderenzorg neerzetten? De nadruk ligt ook in de opleidingen vaak op het ziekenhuis.

‘Uit interviews met studenten blijkt inderdaad dat zij lessen over ziekenhuizen interessanter vinden dan die over ouderenzorg. Zij geven aan dat docenten in de ouderenzorg vaak ‘geitenwollensokken’ types zijn die geen enerverende colleges neerzetten. Ik ben het ermee eens dat hier verandering in moet komen.’

Ook gezondheidswetenschapper Kelly Hamoen schreef al eens een gastblog over het imago van de ouderenzorg. Volgens haar wordt er een verkeerd beeld van de ouderenzorg geschetst door de docenten. Lees haar blog>>>

Wat kunnen gediplomeerde verpleegkundigen doen om het beeld van de ouderenzorg te verbeteren?

‘Een voorbeeld is natuurlijk gastlessen geven. Want waarmee kunnen studenten zich beter vergelijken dan met iemand die net afgestudeerd is en zijn/haar ervaringen in de ouderenzorg deelt?’

Een andere aanbeveling is dat verpleeghuizen meer initiatief moeten nemen, zoals gezamenlijk stages coördineren. Hoe zie je dat precies voor je?

‘Veel verpleeghuizen hebben moeite met het opvullen van vacatures door hbo’ers. Wellicht is het mogelijk dat studenten stage gaan lopen op verschillende, bij elkaar gelegen locaties. Bijvoorbeeld in Amsterdam is de scope van verpleeghuizen niet groot, maar is de zorg en zijn de cliënten van elk huis anders. Hiervan leren studenten meer dan van één organisatie waar zij weken rondlopen. Een voorbeeld is om een student enkele dagen per week in huis A te laten meelopen/werken, en enkele dagen in huis B. In deze situatie zou de student met twee verpleegkundigen meelopen, meerdere verschillende patiënten tegenkomen, verschillende zorg leveren en vanuit een helikopterview naar twee verschillende huizen moeten kijken.’

Ook Actiz en V&VN hopen met een speciale imagocampagne een aantrekkelijker en realistisch beeld neer te zetten van het werken als hbo-verpleegkundige in de ouderenzorg. Dat doen ze onder meer aan de hand van de website ‘Daar zit meer achter’>>>

En wat als een verpleegkundige in spe een reëel beeld krijgt van de ouderenzorg, maar na haar studie alleen maar op banen kan solliciteren die juist dat ouderwetse beeld nog aanhangen, wat heeft die beeldvorming dan voor zin?

‘Tegenwoordig zijn de meeste hbo-v banen in de ouderenzorg gericht op zelfsturende teams, waarbij de verpleegkundige wordt geacht om zorg te leveren, coördineren, coachen en verbeteren. Het is erg veelzijdig. Als het echter alleen mogelijk is om te solliciteren op banen die het ouderwetse beeld aanhangen, is het van belang dat men niet weer in dezelfde negatieve beeldvorming terechtkomt. De ouderenzorg is erg veelzijdig en veeleisend. Verpleegkundigen met een theoretische achtergrond en het vermogen om door te denken blijven altijd nodig, zij het als verpleegkundige of kwaliteitsverpleegkundige, etc. Tevens zorgt een betere beeldvorming bij studenten voor een betere beeldvorming in de maatschappij, door middel van het sociale aspect. Als studenten een positief beeld hebben van ouderenzorg, zullen zij dit bespreken met anderen. Dit leidt misschien wel tot een positieve spiraal van verbetering. Als meer mensen weet hebben van de situaties in de ouderenzorg, in plaats van het eeuwige ‘Schiet mij maar lek als ik naar een verpleeghuis moet’ zal het beeld van de ouderenzorg en wellicht ook het respect voor ouderen verbeteren.’

Robbin Munter studeerde onlangs af aan de faculteit Beleid en Management Gezondheidszorg van de Erasmus Universiteit Rotterdam op de scriptie Student nurses and their perceptions on working in nursing homes in the Netherlands