Minder infusen, minder papier, en andere duurzame initiatieven

Minder vaak infuus verwisselen, minder papier gebruiken in de wijk. Ook in de zorg zijn er volop initiatieven om duurzamer te werken. In dit artikel 5 voorbeelden uit de verpleegkundige praktijk. Tip: bezoek de workshop over duurzaamheid tijdens de Nursing Experience.

Tekst: Edith Tulp, Yolanda Stil (www.deduurzameverpleegkundige.nl)

Overal in de zorg komen Green Teams en ‘groene’ initiatieven van de grond. In dit artikel 5 duurzame oplossingen voor verpleegkundigen. Van groot naar klein-maar-fijn, en 3 ervan zijn door verpleegkundigen bedacht!

1. Lagere wisselfrequentie infuussysteem

Waar draait het om?

De wisselfrequentie van infuus- en drukmeetsystemen terugbrengen van 4 naar 7 dagen, ter voorkoming van infecties bij de centraal veneuze katheter.

Waar en door wie?

Verpleegkundig onderzoeker en teamhoofd Ineke van de Pol, afdeling Intensive en Medium Care van het St. Antoniusziekenhuis in Nieuwegein.

Wat doet het?

Van de Pol: ‘Bij een centraal veneuze katheter is het ontwikkelen van een lijnsepsis één van de grootste risico’s. De internationale richtlijn adviseert aansluitingen op deze lijn met een tijdsinterval van iedere 4 tot 7 dagen te vervangen. 7 dagen was nog niet goed geborgd in de literatuur, waardoor in de regel 4 dagen werd aangehouden. Uit onze monitoring bleek dat dit geen extra risico op infectie voor de patiënt meebracht en inmiddels is vervanging na 7 dagen standaard in het St. Antonius.’

Wat is de besparing?

Per jaar bespaart dit 345 infuus- en drukmeetsystemen (€ 17.250) én 258 verpleegkundige werkuren.

2. Minder zuurstofbrillen op de scopie-afdeling

Waar draait het om?

Het terugdringen van het gebruik van zuurstofbrillen op de scopie-afdeling.

Waar en door wie?

Tweedejaars student hbo-v Mireille van der Zwan op de afdeling endoscopie in het Haga Ziekenhuis in Den Haag.

Wat doet het?

Van der Zwan: ‘Voorheen kregen alle patiënten bij een roesje een zuurstofbril. Maar uit onderzoek bleek al dat ASA1- en ASA2-patiënten jonger dan 70 zo’n brilletje niet nodig hebben. 490 Patiënten die onder ASA1 of 2 vielen en tijdens de endoscopie geen brilletje kregen, ondervonden daar tijdens de pilot geen nadelige gevolgen van.’

Wat is de besparing?

In 2 maanden bespaarde dat 490 slangen, goed voor ruim 12 kilo minder afval en ruim € 181,- aan materiaalkosten. Ook waren minder verpleegkundige handelingen nodig. Het project wordt voortgezet.

3. Terugdringen papiergebruik in de wijk

Waar draait het om?

Digitalisering van zorgleverovereenkomsten en post-its.

Waar en door wie?

Bij thuiszorgorganisatie Laurens in Rotterdam door wijkverpleegkundige Natasja Balm.

Wat doet het?

Balm: ‘Zorgleverovereenkomsten werden nog uitgeprint om door de klant te laten ondertekenen. Daarna moesten die op kantoor weer worden ingescand. Ik heb de beleidsmanager voorgesteld het ondertekenen digitaal te maken. Dat lukte na een half jaar. Ook de pakken post-its die er dagelijks doorheen gingen, hebben we vervangen door herschrijfbare post-its.’

Wat is de besparing?

‘Ik heb niet bijgehouden hoeveel papier het scheelt, maar het bespaart collega’s tijd en ergernis. Voor het management levert het minder kosten op en meer efficiëntie. En vooral is iedereen nu bewuster van het papierverbruik.’

4. Herbruikbare isolatiejas

Waar draait het om?

Een herbruikbare klinische isolatiejas van afbreekbaar katoen met waterafstotende finish.

Waar en door wie?

Een consortium in Amsterdam, bestaande uit OLVG, thuiszorgorganisatie Cordaan, revalidatiecentrum Reade, en ReBlend, een sociale onderneming die werkt met circulaire textiel.

Wat doet het?

Jaarlijks verbruikt de zorgsector zo’n 15 miljoen plastic wegwerpjassen uit Azië. De isolatiejassen uit dit project kunnen 80 keer gewassen en hergebruikt worden. Daarna komen ze via recycling terug in de textielketen.

Wat is de besparing?

In een pilot van OLVG en Reade met 2.500 isolatiejassen is de besparing inmiddels 8.000 kilo aan afval, 82.000 kilo CO2-uitstoot en 500.000 megajoule aan energie. Het project wordt opgeschaald naar 5 ziekenhuizen die jaarlijks 50.000 herbruikbare jassen zullen gaan gebruiken. Ze verminderen zo het gebruik van het aantal plastic wegwerpjassen met 5 miljoen, een derde van het totale gebruik in Nederland.

5. Duurzaam gebruik wegwerphandschoenen

Waar draait het om?

Wegwerphandschoenen zijn heel belastend voor het milieu. Eén onsteriele handschoen is verantwoordelijk voor 26 gram CO2 uitstoot. Draag ze dus alleen als je contact hebt met lichaamsvloeistoffen, slijmvliezen of een beschadigde huid, medicatie klaarmaakt of rauw voedsel in de keuken bewerkt.

Waar en door wie?

Overal in de zorg. De beroepsvereniging voor deskundigen infectiepreventie (VHIG) heeft hier een handige poster over uitgebracht voor aan de muur.

Wat is de besparing?

Stel dat een zorginstelling jaarlijks 9 miljoen handschoenen verbruikt, dan leidt dat tot 237 ton aan CO2 uitstoot en 31.500 kilo plastic afval, wat gelijk staat aan 8 maanden elektriciteitsverbruik door 237 gemiddelde huishoudens in Nederland. Dus als je met zijn allen minder handschoenen gebruikt levert dat veel op.

Workshop Nursing Experience: ‘Duurzaam verplegen is meer dan minder handschoenen gebruiken’

Met duurzaamheidmoet je meteen aan de slag kunnen, vindt Elke Slagt-Tichelman. Zij is onderzoeker, verloskundige, epidemioloog en bestuurslid van De Duurzame Verpleegkundige. Tijdens de Nursing Experience op 6 en 7 december a.s. verzorgt zij een workshop aan de hand van de 5 pijlers van de Green Deal Duurzame Zorg. Centrale vraag: hoe breng je duurzaamheid in de praktijk?

‘Dat begint met bewustwording over wat duurzaam is en hoe je met elkaar duurzaam handelt,’ zegt Slagt-Tichelman. ‘Vaak gaat het om standaard handelingen. Denk bijvoorbeeld aan het meermaals op een dag temperaturen. Kan dat bij bepaalde patiëntengroepen minder vaak, waarmee je bespaart op de hoesjes van oorthermometers?

Of kun je als wijkverpleegkundige een tweedehands rollator inzetten in plaats van een nieuwe? In het Erasmus MC vonden ze op de IC uit dat je het waakinfuus op een lagere druppelsnelheid kunt zetten. Dat bespaart op den duur heel wat infuuszakken. Zijn er in het ziekenhuisrestaurant voldoende opties voor vegetariërs en veganisten en hoe vervangen we de Schijf van Vijf voor Schijf For Life, die staat voor optimale voeding voor mens en milieu?’

Slagt-Tichelman benadrukt dat de duurzame oplossingen die ze aandraagt eenvoudig en zonder extra denkwerk uitvoerbaar zijn; ‘de hoge werkdruk willen we niet verder doen oplopen. Er zijn voor veel medische hulpmiddelen levenscyclusanalyses (LCA’s) beschikbaar, zoals voor wegwerphandschoenen, onderleggers, en bedpannen.

Deze geven inzicht in wat de meest duurzame keuze is, waarbij de kwaliteit van zorg voorop staat. Ook gaan we bespreken hoe we zorg die niet nodig is kunnen vermijden. Zoals bijvoorbeeld scheren voor een operatie, routinematig katheteriseren of ontsmetten. Want dat is pas echt duurzame zorg.’
Ga voor meer informatie naar www.nursingexperience.nl