Patiënten vinden negatieve druktherapie vaak zwaar, en stoppen dan ook regelmatig voordat de behandeldoelen bereikt zijn. Verpleegkundig specialist Sandra Janssen* onderzocht hoe dit komt én wat eraan te doen is.
Op 30 maart 2023 promoveerde Janssen op haar onderzoek naar de impact van negatieve druktherapie (NDT) op de kwaliteit van leven. Nursing vraagt haar naar de belangrijkste bevindingen.
Wat heeft jou verrast in de resultaten?
‘Mijn onderzoek bevestigde wat we al wel vermoedden: dat NDT best veel impact heeft op de kwaliteit van leven. Wat me verraste was dat patiënten niet alleen moeite hadden met praktische kanten, zoals de geluiden en het moeten meeslepen van de pomp.
Ze noemden ook dat de pomp hen voortdurend eraan herinnert dat ze een wond hebben en dat iedereen kan zien dat ze een medische behandeling krijgen. Daarnaast vonden ze het vervelend dat ze hun normale rollen niet meer kunnen vervullen, bijvoorbeeld in het gezin. Dat gaf hen een negatief zelfbeeld. Dat had ik me eerder niet genoeg gerealiseerd.’
Hoe kun je de negatieve impact van NDT op kwaliteit van leven verkleinen?
‘Wij moeten ons als zorgverleners veel meer bewust zijn dat NDT ingrijpt in het dagelijks leven. Je moet patiënten hierop voorbereiden. Niet alleen uitleggen wat de pomp doet en hoe die werkt, maar bijvoorbeeld óók dat je het wondvocht door het slangetje ziet lopen – wat veel patiënten onsmakelijk vinden.
Hou er ook rekening mee dat patiënten aan het begin van de therapie vaak nog erg ziek zijn. Naarmate ze verder opknappen lopen ze meer tegen de beperkingen van de pomp aan. Het is belangrijk daar je voorlichting op af te stemmen.
Net zo belangrijk: met de patiënt de voors en tegens van NDT bespreken, maar ook van alternatieven. Soms stellen we te snel een pomp voor, daar ben ik zelf ook toe geneigd. En 90% van mijn patiënten zal dan zeggen “als jij het zegt, dan moet het maar”. Dat is te kort door de bocht; je moet patiënten meenemen in het beslisproces.
En een inschatting maken of de patiënt het aankan. Vindt een patiënt het belangrijk om dagelijks te douchen? Dat kan niet met NDT. En uit mijn onderzoek blijkt een gevoelige huid een belangrijke voorspeller van therapieontrouw bij NDT (zie kader 4 praktische tips). Dat soort zaken kun je makkelijk uitvragen in een anamnese.’
En wat als mijn patiënt tijdens de NDT aangeeft die pomp zat te zijn?
‘Als verpleegkundige ben jij de aangewezen persoon om niet alleen de gevolgen van een ziekte of wond te bespreken, maar ook van de behandeling. Kijk of je het leed van de pomp kunt verzachten (zie kader 4 praktische tips).
Lost dat te weinig op, overleg dan met de voorschrijver over alternatieven. Of druk de patiënt op z’n minst op het hart zijn ervaringen te uiten bij de volgende controle en alternatieven te bespreken.
We moeten af van het idee dat NDT de heilige graal is. Een alternatief dat potentie heeft is het snelwerkend capillair verband. Dit heeft capillairen ofwel miniscule gangetjes en zuigt daardoor net als NDT aan de wond, tot ongeveer 70 mmHg.
De patiëntervaringen zijn positief, blijkt uit een case-serie die ik tijdens mijn promotieonderzoek deed. Binnenkort hopen we deze 2 behandelingen naast elkaar te kunnen zetten in een vergelijkende studie. Met die informatie kunnen we patiënten nog beter helpen een weloverwogen beslissing te maken.’
Hét Wondzorgcongres
In één dag weer helemaal bij op het gebied van wondzorg: dat kan tijdens het Nursing wondzorgcongres op 16 mei in Ede. Op het programma onder andere: hypergranulatie, huidaandoeningen bij ouderen, oedeem en wondgenezing en de enkel-armindex. Schrijf je in op www.nursing.nl/congressen/wondzorg-mei-2023/
Maar uit een van je studies bleek dat patiënten liever niet zelf beslissen over hun behandeling…?
‘Klopt, dat verbaasde me wel. Patiënten wilden wel geïnformeerd worden over de behandelopties, maar lieten de beslissing dan toch graag over aan de wondprofessional. Ze wilden zichzelf niks kunnen verwijten als het niet goed zou gaan. Ook heerst nog steeds het paternalistische idee ‘de dokter moet het maar zeggen, die heeft er verstand van.’
Toch kun je ook dan zorgen voor gezamenlijke besluitvorming, door de patiënt actief uit te nodigen zijn gedachten, ervaringen en voorkeuren te delen. Dat doen we nog te weinig.
Als je daarnaast duidelijk de voors en tegens van de behandelopties uitlegt, en de patiënt kiest er dan toch voor om de beslissing bij jou te laten, dan is dat nog steeds gezamenlijke besluitvorming.
Het gaat met name om het gevoel van betrokken zijn bij de beslissing: dat vergroot de therapietrouw. We moeten patiënten echt daarin empoweren.’
5 praktische tips om de nadelen van NDT te verzachten
Op de vraag of er tips zijn om NDT draaglijker te maken voor de patiënt, antwoordt Janssen dat er helaas weinig toegankelijke en betaalbare opties zijn. Toch enkele tips:
- Gebruik barrièrefilm onder de folie bij een gevoelige huid. Helaas wordt dit niet meer vergoed, maar voor patiënten die het kunnen betalen kan dit een handig hulpmiddel zijn.
- Bekijk bij een patiënt met gevoelige huid of een siliconenfolie mogelijk is (nog niet alle NDT-merken bieden dit aan). Deze zou minder huidirritaties op moeten leveren. ‘Al weten we uit ervaring dat folie op siliconenbasis vaak wat minder goed plakt, dus de praktijk moet uitwijzen hoe goed dit werkt’, meldt Janssen.
- Voor niet al te grote wonden zijn er hydraulische pompen die meer bewegingsvrijheid bieden. Janssen: ‘Het nadeel daarvan is dat patiënten die een aantal keer per dag handmatig moeten activeren en dat levert dan weer extra stress en bezig zijn met de pomp op.’
- Er bestaan hoesjes die je over de slang kunt doen zodat je het vocht niet ziet lopen. ‘Maar voor zover ik weet zijn die in Nederland (nog) niet beschikbaar’, aldus Janssen.
- Het tasje dat om de pomp heen zit, kan gaan ruiken. Bereid je patiënt daarop voor en zorg dat hij een schoon tasje heeft ter vervanging.
Sandra Janssen is verpleegkundig specialist AGZ, vakgebied wondzorg in het Elkerliek Ziekenhuis in Helmond en voorzitter van V&VN wondexpertise.
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account