‘Zet je cliënt centraal, niet de werkdruk’

Dit stelt Anne-Mieke den Ouden, expert Vrijheidsbeperking bij Vilans, en een van de co-auteurs van de online verhalenbundel met alternatieven voor psychofarmaca. Een van de redenen dat psychofarmaca werd voorgeschreven omdat artsen hiermee denken de verzorgenden te ontlasten, blijkt uit recent promotieonderzoek van Sarah Janus. ‘Niet okay’, reageert Den Ouden in een interview met Tijdschrift voor Verzorgenden, vakblad voor verzorgenden in de VVT. ‘Je mag van artsen verwachten dat zij zich niet laten leiden door de werkdruk van de verzorgende. De cliënt moet altijd centraal staan bij het voorschrijven van psychofarmaca. Verzorgenden moeten juist meer gestimuleerd worden om naar alternatieven te zoeken.

Om verzorgenden te inspireren bij het zoeken naar alternatieven voor psychofarmaca, heeft Vilans een gratis online verhalenbundel gepubliceerd. Lees meer >>

Den Ouden staat veelvuldig in contact met zorginstellingen om hen bij te staan bij het terugdringen van het gebruik van psychofarmaca. Ze merkt hierbij dat wat voor de ene verzorgende wordt ervaren  als probleemgedrag, voor de ander prima te behappen is. ‘En als die ene verzorgende die het als probleemgedrag ervaart met de arts meeloopt bij de rondes, gaat hij waarschijnlijk alleen af op haar mening. Terwijl die dus helemaal niet de juiste visie hoeft te zijn.’ Den Ouden vindt dat niet alleen de arts een verantwoordelijkheid heeft, maar ook de verzorgende: ‘Weet je zeker dat alles geprobeerd is om de oorzaak van het probleemgedrag te achterhalen? En is er gezocht naar alternatieven, met behulp van de familie en bijvoorbeeld een psycholoog? De rol van de verzorgende is groot bij de beslissing om wel of niet voor te schrijven, dus het is ook belangrijk om te bedenken: vraag ik om kalmerende middelen omdat ik denk dat dit het beste is voor mijn cliënt, of omdat dit de werkdruk vermindert?’

Artsen zijn geneigd om sneller kalmerende middelen voor te schrijven, als de verzorgende hierom vraagt, omdat hij denkt dat de verzorgende hiermee ontlast wordt. Dit blijkt uit recent promotieonderzoek >>

Promovenda Janus gaf in een interview met Tijdschrift voor Verzorgenden aan dat ze kon begrijpen dat er een panieksituatie kan ontstaan als een bewoner bijvoorbeeld opeens probleemgedrag vertoont, waarbij hij andere bewoners onrustig maakt. ‘Toch is dat geen directe reden om om een pil te vragen’, vindt Den Ouden van Vilans. ‘Misschien is er wel een onderliggende oorzaak van het probleemgedrag, bijvoorbeeld pijn, of omdat de bewoner de verzorgende niet goed begrijpt. Het probleemgedrag kan dan een aanloop hebben, waarop verzorgenden alert kunnen zijn, om een uitbarsting te voorkomen. Bijvoorbeeld: een mevrouw vraagt ergens om, en de verzorgende zegt steeds: “Ja, dat doen we straks”, maar mevrouw heeft door de dementie geen tijdsbesef meer, waardoor ze niet begrijpt wat “straks” betekent. Dat kan frustraties oproepen, en tot een woede-uitbarsting leiden. Maar begrijpelijk is het wel. Ik kom ook op werkplekken waar één vaste medewerker staat met drie uitzendkrachten, dan ben je al blij als je de basiszorg op orde krijgt.’

Deskundigen waarschuwen voor de ernstige bijwerkingen van antipsychotica: ‘De bijwerkingen van Haldol kunnen dodelijk zijn.’ Lees meer >>

Net zoals Janus pleit Anne-Mieke den Ouden voor multidisciplinair overleg voordat er wordt overgegaan tot het voorschrijven van psychofarmaca. ‘Hiervoor moet de tijd genomen worden. Soms zie je in zorginstellingen dat de bewoners even snel worden doorgenomen. Terwijl er ook een moment stil moet worden gestaan bij: wat hebben we al geprobeerd? En is dat gerapporteerd? Je moet eerst alle andere alternatieven hebben getest, voordat je overgaat op psychofarmaca. De zorgorganisatie doet er goed aan om een MDO in te richten met een psycholoog, arts en contactverzorgende: Visite onbegrepen gedrag. Zodat de verzorgende goede ondersteuning krijgt bij cliënten met probleemgedrag.’

Tijdschrift voor Verzorgenden is hét vakblad voor verzorgenden in de ouderenzorg. Deze maand zijn Hugo Borst en Carin Gaemers gasthoofdredacteur. Naar abonneren >>