Ethicus over poll ongevaccineerden: ‘Verpleegkundigen voelden zich aangetast in hun professionaliteit’

Bijna 400 verpleegkundigen reageerden verontwaardigd op een poll die Nursing onlangs plaatste. Ethicus Arjan van Os reflecteert hierop. ‘De mogelijke suggestie dat verpleegkundigen hun patiënten niet gelijk behandelen schoot in het verkeerde keelgat. Verpleegkundigen zijn professionals.’

Het ging zo. In november kwamen vanuit verschillende ziekenhuizen signalen dat zorgverleners het frustrerend vinden om niet-gevaccineerde covid-patiënten te verplegen. Nursing besloot te peilen in hoeverre deze gevoelens leven onder haar volgers. Want als dit onder veel verpleegkundigen speelt, kan dat leiden tot bijvoorbeeld morele stress. Misschien reden voor een artikel met ondersteunende tips.

Maar de poll ‘Heb jij moeite met het verplegen van ongevaccineerde covid-patiënten’ (zie kader) maakte heel wat verpleegkundigen onvoorzien boos. Binnen 2 dagen werd de poll meer dan 2.500 keer ingevuld, en op Facebook kwamen honderden reacties binnen. De strekking: Nursing, wat maak je me nou! Suggereer je dat ik als verpleegkundige onderscheid maak tussen mijn patiënten? Dat ik een ongevaccineerde patiënt anders verpleeg dan anderen? Ik behandel iedereen gelijk.

Geen onderscheid tussen patiënten

Arjan van Os, ethicus en docent aan Hogeschool Utrecht, snapt die reacties wel. ‘Alle verpleegkundigen leggen de beroepseed af. Ze beloven dat ze hun beroep op een verantwoorde wijze zullen uitvoeren, en dat ze zonder aanziens des persoons mensen zullen helpen. De vraag in deze poll kan suggereren dat ze dat niet doen.’

Van Os, van oorsprong verpleegkundige, stelt dat verpleegkundigen in deze zorgcrisis onder moeilijke omstandigheden hun werk moeten doen. ‘Van nature hebben ze morele kwaliteiten zoals empathie en zorgzaamheid. Dat is de kracht van verpleegkundigen. Ze verplegen vanuit deze normen en waarden iedereen, los van hun denkbeelden, ras, geaardheid, of criminele status.

Ik kan me wel voorstellen dat een poll die eigenlijk heel zwart-wit is, zoveel negatieve reacties oproept. Want een poll kan nooit recht doen aan de complexiteit van het beroep, en al helemaal niet in deze pandemie waarin je als verpleegkundige je hoofd boven water probeert te houden, met de verhoogde werkdruk en extra zorg.’

‘Naast verpleegkundige ben ik mens’

Tussen alle negatieve reacties was er ook een verpleegkundige die zei: Naast verpleegkundige ben ik ook mens. Natuurlijk houd ik me aan de beroepscode, maar als mens heb ik er soms best moeite mee dat mijn afdeling weer wordt opgeknipt omdat we nodig zijn op de covid-unit. En dat ik in te warme kleding mensen moet verplegen die nog steeds zeggen dat er niets aan de hand is.

‘Verpleegkundigen hebben hun normen en waarden als mens, en ook als professional,’ legt Van Os uit. ‘Alle mensen worstelen met deze pandemie. De regels waar we ons aan moeten houden leiden vaak tot mentale onrust. Sociale media vergroten de verschillen.

‘Ik heb er soms best moeite mee om in te warme kleding mensen te verplegen die blijven zeggen dat er niets aan de hand is’

Bij verpleegkundigen komt daar nog iets bij: ze willen waardering voelen voor hun werk, niet alleen van hun patiënten maar ook van hun werkgever, collega’s en misschien zelfs van zoiets vaags als de maatschappij. Het is de vraag of ze nog genoeg waardering ervaren. Ze hebben discussies met families over bezoektijden en mondkapjes, moeten zich houden aan allerlei regels vanuit de werkgever en de overheid. En die regels zijn niet altijd het beste voor de patiënt, denk aan het beperkte aantal bezoekers dat mag komen.’

Verpleegkundigen zijn professionals

Botsende waarden of regels kunnen spanning opleveren. Van Os: ‘Het is begrijpelijk dat je dan soms baalt van je werk. De Nursing-poll vergroot die emotie echter uit. Ik denk dat de verpleegkundigen daarover vielen. Ze doen hun stinkende best om binnen alle veranderende regels en eisen van bovenaf hun patiënten de beste zorg te geven, en dan suggereert de Nursing-poll dat ze vast last hebben van ongevaccineerde patiënten. Dat schoot in het verkeerde keelgat. Verpleegkundigen zijn professionals.’

Maak ruimte voor intervisie

Van Os pleit ervoor om – ondanks de drukte – ruimte te geven en te nemen voor intervisie of moreel beraad. ‘Verpleegkundigen kunnen stress ervaren doordat zij regels moeten uitvoeren, de beroepscode willen naleven, de best mogelijke zorg willen geven, en dat alles onder een hoge werkdruk. Worden verpleegkundigen hierin wel voldoende gefaciliteerd? Er zijn zoveel tekorten in de zorg, wat wordt daaraan gedaan? Dit alles bij elkaar kan de behoefte aan intervisie verhogen.

Maar ik hoor dat deze bijeenkomsten door de drukte worden overgeslagen. Terwijl het zo goed voor collega’s is om samen kritisch te reflecteren op wat goede zorg is in een specifieke situatie. Wat gebeurt er bij deze collega, wat is goede zorg, hoe kan ik ermee omgaan, wanneer ben je eigenlijk professioneel bezig? Hiermee zoek je samen de nuance op.

Door te luisteren naar elkaars mening kun je jouw mening aanscherpen. Juist al die verschillende meningen, normen, waarden en perspectieven helpen je na te denken over wat goede zorg is. Zo’n zoektocht verbindt teamleden.’