In een onderzoek onder leiding van het Amsterdam UMC hebben zeven ziekenhuizen het percentage onterechte urinekatheters en infusen sterk verminderd. Prof. dr. Suzanne Geerlings en Bart Laan coördineerden het onderzoek. Op basis van de studie maakten de onderzoekers de toolkit Beter zonder katheter, met 6 stappen om onnodig kathetergebruik terug te dringen:
Stap 1. Breng de situatie in kaart
‘Wij hebben data verzameld door langs de opgenomen patiënten te gaan om te zien wie een urinekatheter, infuus en/of centrale lijn heeft en hebben met statusonderzoek bepaald of de katheter terecht of onterecht is’, vertellen de onderzoekers. ‘Dit kostte veel tijd, maar wij vonden het belangrijk om de uitkomst betrouwbaar te meten. We hebben ook het aantal kathetergeassocieerde infecties en andere kathetergerelateerde complicaties, opnameduur (verpleegafdeling en IC) en mortaliteit gemeten. We vonden dat 32% van de urinekatheters en 22% van de infusen onterecht aanwezig is.’ De onderzoekers raden ook aan om een doelstelling te bepalen: wat wil je veranderen bij welke patiëntenpopulatie?
Veel patiënten met een urinekatheter of een perifeer infuus ervaren daar ongemak of klachten van, zonder dat verpleegkundigen of artsen hiervan weten. Ook weten veel patiënten niet waarom ze überhaupt een katheter of infuus hebben. Lees verder >>
Stap 2. Onderzoek het probleem
Zoek uit waarom jullie katheters onnodig inbrengen of laten zitten. De onderzoekers: ‘Het bleek dat de katheter vaak wordt vergeten en dat het tijd kost om de indicatie voor de katheter te evalueren. Wanneer de urinekatheter wordt verwijderd kost het meer tijd om de patiënt te begeleiden naar de wc, en bij infusen om patiënten te stimuleren voldoende te eten en te drinken. Een patiënt kan incontinentie ook gênant vinden en daarom de urinekatheter willen houden.’
Stap 3. Bepaal de strategie
De oplossing moet natuurlijk passen bij het probleem en vooral ook bij het werk op de afdeling. Zo is het goed om verpleegkundigen en artsen feedback te geven op basis van de voormeting.
Benieuwd welke handelingen je nog meer beter kunt laten? Lees het artikel over de beter-laten-lijst.
Stap 4: Voer de strategie uit
In het onderzoek van het Amsterdam UMC waren er onder andere onderwijsbijeenkomsten, posters en zakkaartjes en folders voor patiënten. Het epd herinnerde de zaalarts en verpleegkundigen er dagelijks aan om dagelijks te checken of katheter of infuus nog nodig was.
Stap 5: Evalueer
Meet de resultaten vlak na de interventie, en ook een tijd daarna. ‘Het percentage onterechte urinekatheters en infusen is aanzienlijk gedaald. Er lijkt geen verschil te zitten in het percentage patiënten met een kathetergerelateerde infectie en de opnameduur en mortaliteit zijn ook gelijk gebleven.’ De onderzoekers van het Amsterdam umc vonden grote verschillen tussen de zeven deelnemende ziekenhuizen. Ziekenhuizen met een actieve en gemotiveerde klinisch leider bereikten het meeste resultaat. Verder bemerkten de onderzoekers dat vooral feedback over de voormeting goed resultaat had, en dat verpleegkundigen de patiëntenfolder weinig uitdeelden omdat ze die te moeilijk vonden.
Stap 6: Behoud het effect
Een paar tips om te voorkomen dat mensen terugvallen in hun oude gewoonten:
- Zorg ervoor dat zakkaartjes en folders altijd beschikbaar blijven.
- Zorg dat het epd een automatische herinnering geeft
- Plan een halfjaarlijkse meting voor evaluatie.
- Zorg dat één arts of verpleegkundige verantwoordelijk is om de onnodige katheters en infusen onder de aandacht te blijven brengen.
De hele toolkit Beter zonder katheter inclusief de zakkaartjes en de patiëntenfolder is te vinden op de website van Doen of Laten.
De link naar de website “doen of laten’ geeft aan dat hij de pagina niet kan vinden