Zwachtels: voor- en nadelen van korterek en 2 andere soorten

Korterekzwachtels, klittenbandzwachtels, tweelaagse zwachtels… Wanneer gebruik je welke zwachtel? In dit artikel de belangrijkste voor- en nadelen op een rij.

Tijdens Hét Wondzorgcongres op 4 december 2025 krijg je onder andere praktische tips over compressietherapie en hoe jij zwachtels het best inzet.

Hoeveelheid druk bij zwachtelen

De hoeveelheid druk die je met een zwachtel moet geven, verschilt per aandoening. Zo is bijvoorbeeld hogere druk vereist bij lymfoedeem, lipoedeem en na een diep veneuze trombose. En comorbiditeiten zoals perifeer arterieel vaatlijden of hartfalen kunnen om een lichtere druk vragen. De voorschrijver bepaalt hoeveel druk er gegeven kan en moet worden.

Keuze van het materiaal

Met alle materialen kun je lage of juist hogere druk bewerkstelligen. Daarom bepaal je samen met de cliënt welk materiaal bij zijn situatie past. Houd daarbij rekening met dingen als:

• Persoonlijke voorkeuren.
• Zelfredzaamheid. Zijn er fysieke of mentale beperkingen waardoor een cliënt het materiaal niet zelf kan aanbrengen?
• Mate van mobiliteit. Zo zijn korterekzwachtels alleen zinvol bij cliënten die voldoende bewegen.

Korterekzwachtels

Korterekzwachtels geven een hoge werkdruk (bij beweging) en lage rustdruk, waardoor ze dag en nacht te dragen zijn. Meestal zijn ze gemaakt van 100% katoen.

3 voordelen:

• Goedkoop in de aanschaf.
• Je kunt ze wassen en hergebruiken. Zeker bij dagelijkse vervanging (bijvoorbeeld bij veel wondexsudaat) is dat kostenefficiënter dan producten voor eenmalig gebruik.
• De bekendste techniek en het langst op de markt, waardoor er ook de meeste protocollen voor zijn geschreven.

3 nadelen:

• Meer kans op techniekfouten dan bij de andere zwachtels, voor goed aanleggen is ervaring nodig en het kost tijd.
• Een cliënt kan een korterekzwachtel niet zelf (leren) aanbrengen, of aanpassen als die te strak of te los zit. In dat geval moet je de zwachtel dus opnieuw aanbrengen.
• Vanwege de lage rustdruk hebben korterekzwachtels minder effect bij cliënten die weinig bewegen.

Klittenbandzwachtels (ACD)

Officieel ‘Adjustable Compression Devices’ (ACD), maar in de praktijk meestal ‘klittenbandzwachtels’ of ‘wraps’ genoemd. Ook deze geven hoge werkdruk en lage rustdruk. Ze zijn er voor onderbenen, bovenbenen, knieën, voeten, tenen, armen en handen. Je vouwt de banden om het betreffende lichaamsdeel en stelt de druk bij door die banden losser of strakker te trekken.

3 voordelen:

• Makkelijker aan te brengen dan korterekzwachtels; veel cliënten en mantelzorgers kunnen het zelf leren. Dus minder (of minder lange) zorgmomenten nodig.
• Mogen dag en nacht blijven zitten.
• Veel cliënten vinden klittenbandzwachtels mooier en minder pijnlijk dan bijvoorbeeld korterekzwachtels.

3 nadelen:

• Relatief duur in aanschaf. 
• Sommige zorgverzekeraars vergoeden klittenbandzwachtels nog niet, controleer dit voordat je ze bestelt.
• Het klittenbandsysteem is iets lastiger te verwijderen dan de korterekzwachtels.

Tweelaags zwachtels

Tweelaagse zwachtels (Coban^TM en UrgoK2® zijn bekende merken) hebben 2 lagen van verschillend materiaal en met verschillend effect. De Coban^TM bestaat uit een onderste laag met foam (de ‘comfortlaag’) en een korterekzwachtel. De UrgoK2® heeft 2 actieve lagen: een onderlaag met korte rek (bedoeld voor compressie, absorptie en bescherming) en een bovenlaag met lange rek (die extra druk levert).

3 voordelen:

• Wanneer goed aangebracht, blijven ze doorgaans langer goed zitten en constante druk geven dan een korterekzwachtel (tot maximaal een week).
• Cliënten vinden ze vaak comfortabeler en kunnen er gemakkelijker mee in hun eigen schoenen (tweelaagse zwachtels zien er dikker uit dan korte rek, maar zijn in feite iets dunner).
• Extra polstermateriaal is bij zwachtels met een onderlaag van foam niet nodig.

3 nadelen:

• Hogere kosten omdat het wegwerpmateriaal is.
• Doordat de zwachtel langer goed blijft zitten, valt het ook minder op als die wel verzakt. Daar moet je dus extra alert op zijn.
• Een allergische reactie op de binnenlaag is mogelijk (maar wel zeldzaam).