Als verpleegkundige wil je je patiënten de beste zorg bieden – álle patiënten. Toch zijn er patiënten die zich soms – vanwege hun etnische achtergrond of huidskleur – anders bejegend voelen. Hoe voorkom je dit? ‘Kijk welke onbewuste vooroordelen je hebt.’
Tekst: Diana de Veld
Mensen bliksemsnel indelen in groepen op grond van bepaalde kenmerken, oftewel hokjesdenken, zit ingebakken in het brein. Evolutionair gezien is dat logisch: het helpt ons de enorme stroom aan informatie te ordenen. Daarnaast blijken mensen zich sterker verbonden te voelen met mensen die op henzelf lijken, bijvoorbeeld als het gaat om huidskleur, religie of leeftijd.
De keerzijde van dat snelle hokjesdenken is helaas dat individuen te maken krijgen met onterechte vooroordelen en discriminatie. Niet af en toe, maar telkens weer, op allerlei levensdomeinen. ‘Werk, onderwijs, woningmarkt, kinderen, en dus ook in de zorg’, vertelt onderzoeker dr. Karen Hosper (Expertisecentrum gezondheidsverschillen Pharos).
‘Die herhaaldelijke ervaringen zorgen voor een hoger stressniveau en dragen zo bij aan een slechtere gezondheid. Dat gaat om de fysieke gezondheid, bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en diabetes, maar ook om de mentale gezondheid.’ Naast verhoogde stress leidt discriminatie ook tot kansenongelijkheid, waardoor bepaalde groepen eerder op achterstand raken. Ook dat heeft zijn weerslag op gezondheid.1
Expliciete en impliciete discriminatie
Je kunt discriminatie onderverdelen in 2 vormen: expliciet en impliciet. Expliciete discriminatie is heel duidelijk herkenbaar (bijvoorbeeld zeggen over een patiënt met een migratieachtergrond: ‘Die zal dat toch niet begrijpen, ik ga het niet eens uitleggen.’) Zo krijgt een patiënt geen optimale zorg. Het kan zelfs gebeuren dat patiënten onterecht niet worden doorverwezen, of een foute diagnose krijgen.
Een voorbeeld van impliciete discriminatie is iemand te laag inschatten op basis van huidskleur of etnische achtergrond
Impliciete discriminatie komt ook veel voor en kan soortgelijke gevolgen hebben. ‘Het kan dan gaan om onbewuste vooroordelen’, licht Hosper toe. ‘De zorgverlener heeft niet de intentie om te discrimineren, maar zal iemand toch anders aanspreken of behandelen. Een van de respondenten van kleur in het onderzoek dat wij deden naar discriminatie in de zorg vertelde bijvoorbeeld over de verbaasde reacties van verpleegkundigen als ze vertelde dat ze ondernemer was, gestudeerd had en een vriend had.
‘Dat hadden ze allemaal niet verwacht. Al die vragen, die verbazing… Waarom?’ Deze respondent had net een zware operatie ondergaan. ‘Ik lag ziek op bed en kreeg allemaal niet-relevante, onbeleefde vragen. Niet over mij als patiënt, maar over mij als persoon, over mijn identiteit. Had ik deze vragen en reacties ook gekregen als ik een oudere witte man was? Ik denk inmiddels van niet.’
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account