Lang niet iedereen met astma en COPD neemt zijn medicijnen zoals voorgeschreven, blijkt uit onderzoek door NIVEL. Nursing belt met onderzoeker Monique Heijmans.
Hoe erg is het met de therapieontrouw?
‘Bij mensen met COPD wijkt 24% af van het voorschrift van de arts. Bij mensen met astma is dit zelfs 36%. Het gaat hierbij om ontstekingsremmers. Dit zijn medicijnen die dagelijks volgens voorschrift geïnhaleerd moeten worden, ook als men geen klachten heeft.’
Hoe kan dit?
‘Er zijn verschillende oorzaken voor. Patiënten hebben bijvoorbeeld de informatie niet altijd helemaal goed begrepen, of grijpen pas naar het medicijn als ze denken het echt nodig te hebben. Uit ons onderzoek blijkt dat mensen met astma of COPD zich heel erg laten leiden door hoe ze zich voelen. Iemand met astma die zich prima voelt, heeft de neiging om een dosis ontstekingsremmers over te slaan of alleen te gebruiken bij klachten. Terwijl ontstekingsremmers juist het meeste effect hebben als ze regelmatig en zonder onderbreking ingenomen worden, óók als er geen klachten zijn.’
Wat gaat er nog meer mis?
‘Veel patiënten nemen hun luchtwegmedicatie pas in op een moment dat ze het denken nodig te hebben, bijvoorbeeld vlak voor het sporten. Dus bij activiteiten waarvan ze benauwd of kortademig kunnen worden. Maar de medicatie heeft geen effect als je het zo kort tevoren inneemt. Het duurt een aantal weken voordat ontstekingsremmers werken. Dat zijn dingen die patiënten niet altijd weten. Daarnaast kan de patiënt weerstand hebben tegen het gebruik van medicatie an sich. Omdat ze bijvoorbeeld bang zijn voor de bijwerkingen, of omdat ze liever zo min mogelijk medicatie gebruiken.’
Wat kan de verpleegkundige doen om deze therapieontrouw te tackelen?
‘Het begint bij een goede voorlichting. Leg uit waarvoor ontstekingsremmers bedoeld zijn en waarom het belangrijk is om je aan je voorschrift te houden. Doe voor hoe iemand zijn pufjes moet gebruiken. Maar de verpleegkundige heeft ook een belangrijke signalerende rol: hoe denk de patiënt over zijn medicatie? Voelt hij zich er onprettig bij? En waarom?’ Probeer dus te begrijpen waarom een patiënt de medicatie niet neemt als voorgeschreven.’
Hoe doe je dat?
‘Als je alleen vraagt: hoe gaat het met de medicatie? Dan is het antwoord algauw: “Goed.” Probeer door te vragen: weet de patiënt hoe vaak de medicatie ingenomen moet worden? Heeft hij twijfels bij de medicatie? En waar zit ‘m dat in? Bij mensen met COPD is er een grote groep met lage gezondheidsvaardigheden. Zij hebben standaard minder kennis en meer moeite om de info die ze krijgen toe te passen in de thuissituatie. Het is bij hen heel belangrijk dat je zoveel mogelijk voordoet, en bijvoorbeeld gebruikmaakt van illustraties en video’s. Bijsluiters zijn vaak ingewikkeld. En check of de boodschap goed is aangekomen. Iedereen is gebaat bij een duidelijke uitleg en communicatie, in eenvoudige taal. Doe dit ook bij mensen die meer gezondheidsvaardig zijn.’
Patiënten zijn vaak bang dat ze te afhankelijk worden van medicijnen en willen de inname het liefst beperken.
‘Als die angst er is, moet je hier als verpleegkundige zeker serieus op ingaan. Driekwart van de respondenten in ons onderzoek geeft aan dat ze behoefte hebben aan extra informatie of ondersteuning. Bijvoorbeeld een jaarlijkse check, of alle medicatie nog wel nodig is, extra oefenen met inhaleren, meer uitleg over bijwerkingen en wat je precies moet doen als klachten ernstiger worden. De verpleegkundige kan hierin een belangrijke rol spelen maar het is ook belangrijk andere zorgverleners hierbij te betrekken zoals de huisarts en de apotheek.’
Klik hier voor de factsheet over het onderzoek onder mensen met COPD >>
Klik hier voor de factsheet over het onderzoek onder mensen met astma >>
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account