Arts grijpt sneller Haldol om verzorgende te ontlasten

Wat heb je ontdekt?

‘Dat mensen in het verpleeghuis die dementie hebben nog steeds te vaak psychofarmaca -in het bijzonder antipsychotica- voorgeschreven krijgen als ze probleemgedrag vertonen, zoals agressie of agitatie.’

Spelen verzorgenden hier een belangrijke rol bij?

‘Jazeker, zij zijn degene die het eerst en het meest last kunnen hebben van de agressieve of onrustige cliënt. De werkdruk van verzorgenden is hoog, en als ze op de woongroep iemand hebben die door het probleemgedrag veel aandacht vraagt en andere bewoners onrustig maakt, dan kan er snel een situatie ontstaan waarbij de verzorgende bij de arts vraagt om een pil. Artsen gaven in mijn onderzoek aan dat ze sneller geneigd zijn om de pillen voor te schrijven, omdat ze hiermee de verzorgende willen ontlasten.’

Is dat ook zo?

‘Ja. Uit mijn onderzoek blijkt dat verzorgenden die niet tevreden zijn over hun werk, of een hoge werkdruk ervaren, sneller om antipsychotica vragen. Maar ook familie kan een rol spelen: Ik heb aan mantelzorgers een casus voorgelegd, de helft van de mantelzorgers koos voor een pil als behandeling, omdat men gelooft dat dit het meest effectief is en dat een pil sneller een effect heeft op hun naaste.’

Dus de verzorgenden grijpen graag naar de antipsychotica?

‘Nee, dat juist niet. Tijdens mijn onderzoek heb ik verzorgenden gevraagd: zou je liever voor een behandeling kiezen waarbij je geen antipsychotica gebruikt? “Ja,” antwoordde 71 procent. Waarschijnlijk omdat verzorgenden eigenlijk heel goed weten dat antipsychotica ook veel nadelen hebben. Maar als je je in de praktijk geen raad weet met een agressieve bewoner en er nog tien anderen op je wachten, dan begrijp ik dat de verzorgende graag een oplossing zou willen. Dan wordt er toch snel om een pilletje gevraagd.’

Wat zijn de nadelen van antipsychotica?

‘Het heeft enorme bijwerkingen: de cliënt wordt suf en stijf, waardoor het risico op vallen veel groter wordt. Maar er is ook cognitieve achteruitgang, wat betekent dat de dementie nog erger wordt: de cliënt kan verwarder worden en apathischer. Het gaat enorm ten koste van de kwaliteit van leven.’

Deskundigen waarschuwen voor de ernstige bijwerkingen van antipsychotica: ‘De bijwerkingen van Haldol kunnen dodelijk zijn.’ Lees meer >>

Denk je dat verzorgenden hier goed van op de hoogte zijn?

‘Uit mijn onderzoek blijkt dat de meesten wel weten dat antipsychotica nadelen hebben voor de cliënt. Echter zijn ze zich niet van alle nadelen bewust. Het zou goed zijn als verzorgenden hier extra bewust van worden door bijvoorbeeld trainingen. Vaak zijn er andere behandelingen te bedenken, zonder pil. Ik zeg hiermee niet dat alle antipsychotica de prullenbak in kunnen. Soms kan het een goed hulpmiddel zijn. Maar bij negen op de tien cliënten die psychofarmaca krijgt, is het gebruik niet gepast, dat wil zeggen dat het niet het passende middel  is of het middel  al te lang werd voorgeschreven en zijn er alternatieven te bedenken. Dit werd al eerder door een onderzoek van de Radboud Universiteit aangetoond.’

Hoe zou je meer gepaste antipsychotica voorschriften voor elkaar krijgen?

‘Ik pleit in mijn onderzoek voor multidisciplinair overleg. Op dit moment is er vaak alleen overleg tussen de verzorgende en de arts, en wordt de familie geïnformeerd met een telefoontje. Het zou veel beter zijn als er bij een cliënt met probleemgedrag, de arts, verzorgende, mantelzorger en een psycholoog samen gaan zitten om de casus te bespreken. Misschien heeft de familie ideeën over hoe de onrust verminderd kan worden, of weet de psycholoog een oplossing waarbij geen pillen nodig zijn. Op die manier denk ik dat het pilgebruik teruggedrongen kan worden. Maar hier moeten verzorgenden wel de tijd en ruimte voor krijgen.’

Als de dementerende moeder van Bianca in het verpleeghuis niet meer onder de douche wil, bedenkt ze een creatieve oplossing: ‘Nu gaan we samen onder de douche.’ Lees meer >>