'Verpleegkundige bereidt patiënt voor op gesprek over levenseinde'

1. Een hoorzitting in de Tweede Kamer, wat houdt dat in?

‘De euthanasiewet wordt binnenkort weer geëvalueerd. Daarom organiseren ze een hoorzitting waar Kamerleden zich kunnen laten informeren door mensen uit het veld. In het verleden was ik SCEN-verpleegkundige en gaf ik voorlichting aan verpleegkundigen en verzorgenden die vragen hadden over euthanasie. En ik werk fulltime als verpleegkundige consulent palliatieve zorg en oncologie. Ik heb veel te maken met mensen die doodgaan en voer veel gesprekken over het levenseinde, dus ook over euthanasie. Tijdens de hoorzitting konden de Kamerleden vragen stellen.’

2. Waar heb jij je tijdens de hoorzitting hard voor gemaakt?

Verpleegkundigen en verzorgenden mogen bij de arts wel wat meer opkomen voor de patiënt. Als het gesprek over het levenseinde nu ter sprake komt merk ik vaak dat verpleegkundigen en verzorgenden er maar een beetje bij staan. Ze denken dat zij daar niets over kunnen zeggen. En dat is natuurlijk niet zo. Juist als verpleegkundige of verzorgende kun je de patiënt voorbereiden op zo’n gesprek over het levenseinde. Ik adviseer mijn patiënten bijvoorbeeld altijd om bij een euthanasiewens het gesprek te openen met de vraag ‘Ik heb een euthanasiewens, wilt u daar aan meewerken?’. Ik merk in de praktijk dat er een groep (huis)artsen is die liever geen euthanasie geeft en voor zichzelf regeltjes maakt om het uit te stellen. Zij praten een patiënt dan toe naar palliatieve sedatie, negeren het euthanasieverzoek of zeggen dat het pas mogelijk is als de patiënt terminaal is. Niet alle patiënten kunnen hun euthanasiewens aan de arts duidelijk maken. Ook snappen veel patiënten nog steeds niet wat palliatieve sedatie precies betekent. Verpleegkundigen moeten informeren en verduidelijken. Zij kunnen ook zorgen dat de patiënt de juiste woorden heeft en dat hij zijn beslissing bij de huisarts kan onderbouwen. Er is scholing nodig over de relevante handelwijzen en termen op het gebied van medische beslissingen rond het levenseinde. Want verpleegkundigen en verzorgenden moeten het onderscheid kennen tussen levensbeëindigend handelen enerzijds en palliatieve sedatie en het gebruik van morfine in de laatste levensfase anderzijds. Daar bestaan nog steeds misverstanden over.’

Verpleegkundigen en artsen hebben te weinig kennis en ervaring op het gebied van palliatieve sedatie. Dit zou leiden tot ‘onnodig lijden’ en ‘traumatische ervaringen voor nabestaanden’. Lees meer.

3. En, hebben de Kamerleden jouw visie gehoord?

‘Jazeker. Al ging het gesprek wel erg veel over de wilsverklaring bij dementie. Dat is maatschappelijk een hot item en zeker belangrijk om te bespreken, maar het gaat maar om zo’n kleine groep patiënten. Verpleeghuisarts Bert Keizer, die ook aanwezig was als één van de mensen uit de praktijk, vroeg de Kamerleden op een gegeven moment ook terecht of ze wel wisten over welke groep demente patiënten we het eigenlijk hebben. Verder was er veel aandacht voor de regionale toetsingscommissies. Ik moet bekennen dat ik het wel zenuwslopend vond hoor, zo’n hoorzitting. Je zit toch in een zaal met mensen die regelmatig spreken en schrijven en zeer welbespraakt zijn. Daarom heb ik achteraf nog eens al mijn punten in een betoog gezet en naar de Kamerleden gestuurd, want er is nog zoveel te verbeteren. Vooral voor verpleegkundigen en verzorgenden.’