EBP: Hoe doe je dat?

Sinds een aantal jaar verschijnt in Nursing de EBP-rubriek, waarin elke maand een evidence-based practice (EBP) antwoord wordt gegeven op een vraag uit de dagelijkse verpleegkundige praktijk. De zoektocht naar dit antwoord wordt op een kritische en systematische manier samengevat en staat bekend als een Critically Appraised Topic (CAT).

Ziekenhuizen

In de eerste jaren werden de CAT’s alleen toegestuurd vanuit het AMC. Daar liepen ze voor de muziek uit en konden verpleegkundigen via allerlei cursussen een bepaalde mate van deskundigheid verkrijgen. Tegenwoordig krijgt de redactie ook CAT’s uit andere ziekenhuizen, waaronder het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam, Martini Ziekenhuis in Groningen, UMC Utrecht, St. Antonius Nieuwegein en Medisch Centrum Alkmaar.

Vijf stappen van EBP

Van elke moderne verpleegkundige wordt verwacht dat zij in staat is kritisch de ontwikkelingen in haar vakgebied te volgen aan de hand van wetenschappelijke vakliteratuur, en daarmee continu de kwaliteit van zorg te verbeteren.1 Het is inmiddels ook opgenomen in het beroepsprofiel van de hbo-verpleegkundigen. Steeds meer ziekenhuizen zijn daarom op zoek naar manieren om EBP onder verpleegkundigen te verspreiden. Dit is sowieso nodig omdat uit Amerikaans en Nederlands onderzoek blijkt dat 30 tot 40 procent van de patiënten niet de zorg krijgt die in overeenstemming is met de wetenschap en dat 20 tot 25 procent van de patiënten onnodige of zelfs schadelijke zorg krijgt.2

EBP houdt in dat (verpleegkundige) beslissingen gebaseerd worden op een combinatie van drie zaken: bewijsmateriaal uit wetenschappelijk onderzoek, de eigen klinische vaardigheden en de voorkeuren van de patiënt.3 Het vindt plaats volgens vijf stappen:
1. Een klinische onzekerheid vertalen naar een beantwoordbare vraag.
2. Zoeken naar de beste evidence.
3. Het kritisch beoordelen van deze evidence.
4. Beslissen wat het beste gedaan kan worden op basis van de evidence en de behoefte van de individuele patiënt.
5. Regelmatig evalueren van de kwaliteit van dit proces.2

1 Klinische onzekerheid vertalen naar een beantwoordbare vraag
Om het EBP-denken en -werken bij verpleegkundigen te bevorderen, vinden op de verpleegafdelingen van het AMC regelmatig dossierbesprekingen plaats. In deze besprekingen zoeken verpleegkundigen actief naar klinische onzekerheden rond een patiënt die op dat moment is opgenomen. Dit gebeurt met behulp van klinisch redeneren: een continu proces van gegevensverzameling, analyse en het kritisch kijken naar eigen handelen. Aan het einde van een dossierbespreking wordt de klinische onzekerheid omgezet in een beantwoordbare vraag met behulp van de PICO:
P: patiënt of probleem (patiënt);
I: interventie (intervention);
C: vergelijking (comparison);
O: uitkomst (outcome).
Van een klinische onzekerheid is sprake als iedereen wat anders doet, er twijfel is over een bestaande routinematige werkwijze of bij de invoering van nieuwe werkwijzen zonder enige onderbouwing. In deze casus gaat het om een handeling die routinematig wordt uitgevoerd, maar waarvan onbekend is hoe effectief deze is volgens de wetenschappelijke vakliteratuur.

Met dank aan Marja Storm-Versloot, verpleegkundig onderzoeker in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Zij is de auteur van het oorspronkelijke artikel en schrijft/autoriseert vele CAT’s voor Nursing.

Noten
1. www.venvn.nl: Beroepsprofiel Verpleegkundige en Verpleegkundig Specialist.
2. Grol R, Wensing M. Van wetenschappelijke kennis naar optimale patiëntenzorg. Medisch Contact. 2003; 12.
3. Sackett DL, Rosenberg WM, Gray JA, Haynes RB, Richardson WS. Evidence based medicine: what it is and what it isn’t. BMJ. 1996 Jan 13;312(7023):71-2.