‘Verpleegkundige heeft meer oog voor mantelzorg’

Waarom is het zo belangrijk dat verpleegkundigen meer tijd en aandacht besteden aan mantelzorgers?

‘Als een naaste ernstig ziek wordt, verandert het leven voor de mantelzorger gigantisch. Bijvoorbeeld met een dementerende partner. Ons zorgstelsel is helaas nog weinig ingericht op mantelzorgen, voor veel naasten is het enorm schipperen tussen werk en privé. Als verpleegkundige sta je dichtbij de patiënt en zijn naaste, en bied je ze de handvatten om overbelasting van die laatste te voorkomen.’

Twee jaar geleden bleek uit onderzoek van Mezzo in samenwerking met V&VN dat 40 procent van de onderzochte verpleegkundigen en verzorgenden niet voorbereid is op samenwerking met mantelzorgers en vrijwilligers. Hoe staat het er nu voor?

‘Mijn indruk is dat verpleegkundigen zich een stuk meer bekommeren over mantelzorgers dan twee jaar geleden. Ik kan dat niet staven met cijfers, maar ik spreek veel verpleegkundigen en ik merk wel degelijk een verschil. Waar verpleegkundigen eerder vooral gericht waren op alleen de cliënt of patiënt, komt nu de mantelzorger veel eerder bij de verpleegkundige op het netvlies. Dat is een positieve ontwikkeling!’

Oproep: ervaringen met mantelzorgers gezocht. Lees meer>>>

Dus het probleem is opgelost?

‘Helaas niet. De mantelzorger wordt misschien wel meer gezien, er is nog veel onduidelijkheid over wat verpleegkundigen nu écht kunnen doen om mantelzorgers te helpen. In heel veel ziekenhuizen doen ze wel íets, maar het is heel erg gebonden aan de afdeling. Op afdelingen nefrologie of neurologie bijvoorbeeld komen patiënten vaker terug, of blijven ze langer, waardoor ook de mantelzorgers beter in beeld komen en er sneller een band wordt opgebouwd. Maar een structureel beleid op het gebied van mantelzorg is er vaak nog niet, en dat komt niet per se door verpleegkundigen. Veel organisaties hebben nog geen duidelijke visie op het gebied van mantelzorg, waardoor de verpleging ‘van bovenaf’ geen ruggensteun krijgt bij bijvoorbeeld projecten en scholing. Daarnaast voelen sommige verpleegkundigen zich geremd door de afdelingscultuur of collega’s om zelf het initiatief te nemen. Als iedereen het altijd maar “druk, druk, druk” heeft, gebeurt het sowieso niet.’

In de ideale situatie, wat zou er dan moeten gebeuren?

‘Voor een goed beleid op het gebied van mantelzorg, moet je als team nadenken over wat je écht voor mantelzorgers kunt betekenen. Werk je in het ziekenhuis, doe dan bijvoorbeeld een onderzoek onder mantelzorgers op je afdeling. Waar hebben ze behoefte aan? Als blijkt dat ze een speciaal spreekuur voor mantelzorgers willen, of meer meehelpen bij de ADL, dan kun je daarmee verder. Er zijn organisaties, zoals het Radboudumc, waar dit al heel goed is opgepakt. Daar zijn op verschillende afdelingen getrainde aandachtsvelders op het gebied van mantelzorg, en worden mantelzorgers actief bij de zorg betrokken.’

Zijn er ook kleinere, concrete dingen waar je zelf mee kunt beginnen?

‘Zeker. Allereerst: geef de mantelzorger het gevoel dat ze worden gezien en gehoord. Een eenvoudig “Hoe gaat het nou met u” kan een prima opening voor een gesprek zijn. En: ken je sociale kaart! Wijs mantelzorgers op de informele hulp die er is, zoals respijtzorg of lotgenotencontact. Zo weten ze dat ze niet alles zelf hoeven te doen. Voor veel mantelzorgers is het de eerste keer dat zoiets ze overkomt, het is een onoverzichtelijk iets. Wijs ze de weg, jij bent de reisleider.’