‘Coronacrisis is een wake-up call voor VAR’s’

Promovendus en verpleegkundige Janet Bloemhof interviewde voorzitters van verpleegkundige adviesraden in ziekenhuizen over hun rol tijdens de coronacrisis. ‘Nu is het juiste moment om te pleiten voor meer verpleegkundige invloed op het beleid.’

Wat kwam uit de gesprekken naar voren?

Janet: ‘Allereerst de enorme bereidheid om deel te nemen aan ons onderzoek*. 94 procent deed mee, dat is echt super veel. Misschien komt dat omdat leden van VAR’s graag hun ervaringen wilden delen: wat ging goed en waar hebben we het laten liggen?

Nogal wat VAR-leden wilden aan het begin van de crisis meteen verplegen, bij de patiënten zijn. Dat zit in hun bloed, maar was het ook verstandig, vragen ze zich nu af. Andere VAR’s moesten hun VAR-uren gevraagd of ongevraagd inleveren. Voor een deel ligt hier een verantwoordelijkheid van de VAR zelf. Dat hoorden we ook terug: “Dit gebeurt ons niet nog een keer, deze crisis is echt een wake-up call voor ons”.’

Hoe was het gesteld met de betrokkenheid bij de crisis?

‘38 procent van de VAR’s scoorde een onvoldoende op de vraag naar hun betrokkenheid bij de COVID-19 crisis en haar nasleep, zoals het herstarten van de reguliere zorg. Bijna een derde gaf een zes of zeven, weer een derde een acht of hoger. In geen enkel ziekenhuis vroeg de raad van bestuur (RVB) de VAR in het crisisbeleidsteam. Vier VAR’s hebben aangegeven dat ze wilden meedenken, en dat gebeurde daarna ook.

Er is wel wat nuance nodig bij deze cijfers, want in de kleinere ziekenhuizen hebben VAR’s vaak korte lijnen met de RvB. Zitting hebben in een crisisteam vinden zij daarom niet nodig. Ook  zijn er bijvoorbeeld verpleegkundig managers die in de VAR zitten en vanuit hun functie als manager, dus niet als VAR-lid, zitting hebben in operationele crisisteams.

Tegelijkertijd is het vreemd dat raden van bestuur niet meteen aan verpleegkundigen denken als het om een crisis gaat, zoals corona. Terwijl wij in het hart van ons werk geraakt worden. Ga maar na, een verdubbeling van de ic-bedden, de grote emotionele impact van het werk, het opschalen en flexibel inzetten van collega’s, en geen bezoek meer welkom bij de patiënt. Het lijkt daarom niet meer dan logisch dat de VAR een belangrijke rol heeft in de crisisorganisatie. Dat moet echt beter.’

Hoe pak je dat aan?

‘Ja dat is een goeie! Er is een grote variëteit in de VAR’s en de rol die zij in de instelling vervullen. We moeten samen met de raden van bestuur bepalen welke rol verpleegkundigen kunnen nemen. Betrek verpleegkundigen dus bij de crisisorganisatie en beleidsparticipatie in ziekenhuizen. Zorg ervoor dat je als VAR heldere afspraken maakt met de RvB over de verantwoordelijkheden en rol van de VAR, zowel tijdens als na de crisis. En zorg voor goede borging van deze afspraken! Anders blijft het teveel hangen op personen.

Ons onderzoek kan gezien worden als interventie die bij de VAR’s heeft aangezet tot reflectie en leren. Pak door, en regel mentor- en intervisietrajecten voor VAR’s met ervaren bestuurders en onderzoekers. De coronacrisis heeft verpleegkundigen zichtbaar gemaakt. Dat gaat ons hierbij zeker helpen. Mijn advies aan alle VAR’s is dan ook: bespreek met de raad van bestuur verpleegkundige beleidsparticipatie. Geef aan wat je nodig hebt, juist nu.’

*Dit onderzoek kwam tot stand via  Amsterdam UMC locatie AMC, CC Zorgadviseurs, Hogeschool Utrecht, Hogeschool van Amsterdam, Radboudumc in Nijmegen, Tergooi in Hilversum en V&VN. Meer info: jbloemhof@tergooi.nl.