• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst
Menu
Zoeken
Inloggen

Nursing.nl | Nieuws, blogs en meer | Nursing voor verpleegkundigenNursing.nl | Nieuws, blogs en meer | Nursing voor verpleegkundigen

Waarmee maken wij jou steeds beter?

  • Praktijk
  • Werk
  • Challenge
  • Congressen
  • Abonneren
  • Nursing
    • Home
    • Praktijk
    • Werk
    • Challenge
    • Congressen
  • Service
    • Veelgestelde vragen
    • Contact
    • Abonneren
    • Adverteren
    • Inloggen
    • Wat is de Nursing Challenge?
    • Mijn profiel
  • Meer Nursing
    • Nieuwsbrieven
    • Shop
    • Nursing.be
  • Vacaturebank
    • Vacatures
    • Vacature plaatsen

Praktijk Palliatieve Zorg

Covid-19 in de laatste levensfase: met deze adviezen verminder je klachten

Gepubliceerd op: 22 april 2020

Covid-19 kent meestal een grillig beloop en symptoombestrijding is zeker bij patiënten in de laatste levensfase heel lastig. Aandacht geven is meer dan ooit het credo.

Patiënten zelf laten aangeven waar ze last van hebben is een belangrijk uitgangspunt in de palliatieve zorg, maar zeker bij covid-19 kan te veel daarvan uitgaan zorgverleners op het verkeerde been zetten, benadrukt verpleegkundig consulent palliatieve zorg Steintje Brands, werkzaam bij OLVG in Amsterdam.

Brands deelde ook voor Nursing net als een andere verpleegkundige haar eigen ervaringen met covid-19 in de stervensfase. ‘Zelden heb ik iemand zo snel achteruit zien gaan’

Dyspneu

‘De mate van benauwdheid wordt bijvoorbeeld door veel patiënten met covid-19 niet als ingrijpend ervaren, terwijl waardes laten zien dat van ernstig zuurstoftekort wel degelijk sprake is’, zegt Brands.

‘Bij hevige benauwdheid zeggen veel patiënten met een andere ziekte dat het voelt alsof hun keel dichtgeknepen wordt’, weet Brands. ‘Maar de meeste patiënten met covid-19 die in de laatste levensfase waren die ik heb gezien waren wel vermoeid, maar zeiden dat het met hun ademhaling goed ging, ook als ze een saturatie lager dan 80% hadden.’

Waardes duidelijk communiceren, zowel aan patiënten als aan naasten, is dan ook een belangrijk aandachtspunt bij symptoombestrijding bij covid-19, benadrukt ze. ‘Omdat patiënten en naasten anders misschien niet begrijpen hoe ernstig de situatie is.’

Ventilator?

Toch kan benauwdheid wel degelijk voorkomen bij covid-19. Voor adviezen om die te verminderen verwijst de Federatie Medisch Specialisten in een eigen leidraad naar de richtlijn dyspneu in de palliatieve fase. Deze adviseert bijvoorbeeld om het gevoel van benauwdheid te verminderen door gezicht, en met name het neusgebied te koelen met een ventilator. Al is daar mogelijk nog niet alles over bekend, het expertisecentrum palliatieve zorg van het LUMC raadt het in zijn scholing over covid-19 en palliatieve zorg in ieder geval af. Inderdaad vanwege een mogelijk hoger verspreidingsrisico.

In de eerste versie van dit artikel werd het gebruik van een ventilator nog niet duidelijk genoeg genuanceerd, het advies van het LUMC was toen ook nog niet bekend. Uiteraard vinden we het belangrijk dat lezers van Nursing altijd kunnen rekenen op de meest betrouwbare en actuele informatie, daarom hebben we het stuk toen het LUMC haar advies deelde alsnog aangepast.

Angst en onrust

Ook angst en onrust komen vaak voor bij covid-19 in de palliatieve fase, zegt Brands. ‘Er zijn’ voor de patiënt en de naasten is daarom heel belangrijk. ‘Waarschijnlijk vinden zij behalve de ziekte zelf ook die beschermende pakken heel confronterend, geef ze de gelegenheid dit te benoemen. Vraag of je ondanks je kleding voldoende rust uitstraalt en wat je kunt doen om indien nodig meer rust te bieden.’

Morfine

Sommige patiënten en ook naasten zijn angstig voor morfine, omdat ze denken dat mensen daaraan sneller overlijden. Anderen denken dat morfine het laatste is wat mogelijk is aan zorg, dus leg heel duidelijk uit waar morfine wel en niet voor is, benadrukt Brands.

Aandacht, aanwezigheid en anticiperen zijn belangrijke uitgangspunten voor het verlenen van palliatieve zorg bij covid-19, staat in een zakkaartje dat het Jeroen Bosch Ziekenhuis ontwikkelde, samen met het onderwijsprogramma palliatieve zorg O2PZ. Vragen die je kunt stellen zijn bijvoorbeeld ‘Welke hoop, angst of verwachting heeft u voor de nabije toekomst?’ en ‘Wat verwacht u van mij en wat kan ik voor u hierin betekenen?’.

Andere adviezen uit hetzelfde zakkaartje om toch verbinding te maken met de patiënt en de naasten: uitspreken dat je er voor hem of haar bent, geen onrealistische verwachtingen scheppen en ruimte bieden om te praten over wat mogelijk komen gaat. En als je twijfelt: meteen aan de bel trekken bij een consultatieteam palliatieve zorg.

Delier: oriënterende maatregelen

Omdat een delier bij covid-19 ook relatief vaak voorkomt zijn oriënterende maatregelen volgens Brands ook verstandig. Zoals een rooster ophangen met wie er dienst heeft, een klok met een duidelijk zichtbare wijzerplaat en voor de patiënt belangrijke foto’s. ‘Daarnaast probeer je natuurlijk een rustige en prikkelarme omgeving te creëren.’

Delier: medicatie-advies

Bij een terminaal delier/terminale onrust bij covid-19 is een specifiek medicatie-advies om 2 dd 12,5 – 25 mg levomepromazine subcutaan toe te dienen, als een continue subcutane infusie niet meer mogelijk is. Andere medicatie-adviezen bij symptomen bij covid-19 in de laatste levensfase vind je in dit document op Palliaweb, opgesteld door artsen van het Maastricht UMC+ en ziekenhuis Zuyderland.

Covid-19 kan zeker bij kwetsbare ouderen ook beginnen met een delier, en ook met vallen, concluderen geriater Ralf Vingerhoets en collega’s. Lees hier meer over hun onderzoek en wat dit betekent voor verpleegkundigen.

‘Blijf grilligheid covid-19 benoemen’

Vermoed je dat een patiënt op korte termijn komt te overlijden, denk toch ook dan aan hoe de onrust in een andere omgeving zoals een verpleegafdeling of verpleeghuis verminderd kan worden, benadrukt Brands. ‘Ik heb meegemaakt dat een patiënt onverwacht snel overleed, maar ook dat een patiënt waarvan gedacht werd dat hij op korte termijn zou komen te overlijden zodanig herstelde dat hij weer naar een reguliere verpleegafdeling ging.’

‘Ook zo’n laatste situatie kan heel ingrijpend zijn voor patiënt en naasten, dus probeer ruimte te maken voor emoties die daarbij horen. En geef bij elke situatie aan wat je inschatting is op basis van metingen en observaties, met daarbij het voorbehoud hoe grillig covid-19 is. Dus liever zo min mogelijk: dit ís er aan de hand, maar vooral: het lijkt alsof dit aan de hand is, en dat baseer ik hierop.’

Jaarcongres Palliatieve Zorg

Hopelijk kunnen we in september weer samenkomen, om stil te staan bij de afgelopen tijd en vooruit te kijken in de wereld van de palliatieve zorg. Tijdens het Jaarcongres Palliatieve zorg op 15 september in Ede kun je luisteren naar verschillende experts op het gebied van palliatieve zorg. Meer informatie.

Gepubliceerd op: 22 april 2020
Door: Redactie Nursing

Thema:

Palliatieve Zorg

Tags:

Palliatieve zorg

Lees Interacties

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account


Praktijk Palliatieve Zorg

icon-Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg

Wat te doen bij slaapproblemen in de palliatieve fase? 4 adviezen uit de herziene richtlijn

icon-Sterven

Sterven

Wel of niet medicatie geven tegen reutelen in de palliatieve fase?

icon-Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg

Palliatieve zorgplanning: hoe pak je het aan?

icon-Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg

Waarom je iedere palliatieve patiënt een proactieve zorgplanning gunt

icon-Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg

Wetenschap | Palliatieve zorg in het ziekenhuis: begin er gewoon over

Bekijk meer

Newsletter

Altijd op de hoogte van het laatste nieuws en vakinhoudelijke artikelen?

Schrijf je dan in voor een van onze nieuwsbrieven.

Aanmelden

Footer

Meer nursing

Abonneren

Gratis proefabonnement

Shop

Contact

Volg ons op

Adverteren

Personeeladvertentie

Adverteren & partnerships

Nursing Vlaanderen

Ga naar Nursing.be

© Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Nature

  • Privacy Statement
  • Disclaimer
  • Voorwaarden
  • Cookie voorkeuren