7 veelgemaakte fouten bij fixeren in verpleeg- en verzorgingshuis

1. Te weinig kijken naar de oorzaak van gedrag

Er wordt onvoldoende gekeken naar wat de oorzaak is van het gedrag van cliënten. Waarom gaat een cliënt dwalen? Waarom roept hij? Waarom wil hij uit bed klimmen? Als verzorgende moet je je ook afvragen of dit gedrag een ernstig risico is. Pas als dit het geval is kijk je met de cliënt(vertegenwoordiger), je team en met andere disciplines wat de meest passende en lichtste maatregel is. De uitdaging hier bij is: wees creatief in het bedenken van oplossingen.

2. Te weinig communicatie met de cliënt(vertegenwoordiger) en zijn familie

Soms wordt de familie na een ziekenhuisopname geadviseerd om de bewoner te fixeren in de zorginstelling, omdat hij anders valt. Verzorgenden kunnen dan van de familie de opdracht krijgen om door te gaan met het fixeren. Praat goed met de familie en vraag naar de reden van de vrijheidsbeperking. Bekijk samen of het nog wel nodig is, en probeer in overleg met de familie het fixeren van de cliënt af te bouwen. Neem de tijd om uit te leggen waarom de instelling liever zo min mogelijk fixeert. Heb begrip voor hun angst voor valincidenten en ernstig letsel, maar bespreek ook de kwaliteit van leven van cliënten die zijn vastgebonden. Bespreek met de familie wat een aanvaardbaar risico is voor iedereen.

3. Bedhekken omhoog zetten

In tegenstelling tot wat veel verzorgenden en verpleegkundigen denken, zorgt het omhoog zetten van een bedhek niet per se voor minder valincidenten. Integendeel: uit onderzoek blijkt dat wanneer een cliënt uit het bed probeert te klimmen, nog lelijker ten val komt door het bedhek, waardoor er ernstiger letsel is. Een alternatief is een opgerolde handdoek onder het matras, aan de kant waar de cliënt uit het bed kan rollen. Op deze manier ligt de zijkant van het matras iets hoger, waardoor de kans kleiner is dat de cliënt uit het bed rolt.

4. Uit gewoonte handelen

Vaak sluipen bepaalde handelingen erin en blijven ze bestaan, omdat het altijd zo gedaan is. Probeer altijd vraagtekens te zetten bij waarom je iets doet. Is het nodig om een tafelblad te gebruiken? Of dat bedhek elke avond omhoog te doen? En waarom wordt meneer eigenlijk altijd in die diepe stoel gezet? Bekijk of deze vormen van vrijheidsbeperking nog echt nodig zijn, of meer uit gewoonte worden toegepast.

5. Vergeten te evalueren

Bij de start van de toepassing van een fixerende maatregel, is het belangrijk om meteen een evaluatiedatum in te plannen. Dit wordt vaak vergeten, waardoor een maatregel langer wordt toegepast dan nodig. Eigenlijk zou je bij de start van elke maatregel al een plan moeten hebben voor hoe je deze weer gaat afbouwen en op welke termijn.

6. Geen eenduidig beleid hebben

Wanneer je fixeren compleet wil uitbannen op de zorginstelling, is het belangrijk dat alle neuzen dezelfde kant op staan. Het makkelijkst om dit te doen is door een verbod op vrijheidsbeperking in te stellen. Dat betekent: bij nieuwe cliënten wordt de familie verteld dat er niet gefixeerd wordt, bij cliënten die nog niet gefixeerd worden, wordt fixatie ook nooit meer toegepast, en bij cliënten die gefixeerd worden, wordt bekeken hoe dit kan worden verminderd of afgeschaft.

7. Geen goede alternatieven hebben

Wanneer je als verzorgende je cliënt minder wil fixeren, is het wel belangrijk dat de zorginstelling alternatieven biedt om de vrijheidsbeperking te verminderen. Voorbeelden van alternatieven zijn: bewegingssensoren, een loopcircuit, meer/minder prikkels, beeldmateriaal in bewegwijzering, een laag bed, aanpassing in eigen werkproces, dus bijvoorbeeld geen dienst wisselen om 16 uur vlak voor etenstijd als iedereen toch al meer onrustig is.

Voor meer voorbeelden zie de  alternatievenbundel ’60 alternatieven voor vrijheidsbeperking’ van Vilans.