Demissionair minister Helder en zorgpartijen hebben nieuwe afspraken gemaakt over de Wet zorg en dwang. Verpleegkundigen hoeven het zorgplan niet meer na 4 weken te evalueren. En cliënten moeten beter geïnformeerd worden over hun rechten aangaande onvrijwillige zorg.
Waarom nieuwe afspraken over de Wet zorg en dwang?
De Wet zorg en dwang toepassen is heel moeilijk voor verpleegkundigen en andere zorgprofessionals. Dat werd al bevestigd in oktober 2022 met de evaluatie van de wet. Dat het stappenplan, waarmee je beoordeelt of onvrijwillige zorg noodzakelijk is, verpleegkundigen heel veel tijd kost was maar 1 van de kritiekpunten. Andere conclusies over de Wet zorg en dwang uit de evaluatie:
- De bedoeling is dat een zorgverantwoordelijke (degene die het zorgplan opstelt, dus vaak een verpleegkundige) regelmatig overlegt met meerdere deskundigen over de vraag ‘Is onvrijwillige zorg noodzakelijk?’. Zeker in de wijkverpleging is dat heel moeilijk, mede door de hoge werkdruk van huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde.
- Het doel van de wet is dat de rechten van onder andere mensen met een psychogeriatrische aandoening zoals dementie beter beschermd worden. Maar omdat er zoveel administratie bijkomt, is het risico groot dat zorgprofessionals vooral moeten focussen op ingewikkelde formulieren invullen. Dan krijgt de cliënt dus niet de zorg die hij nodig heeft.
- Voor cliënten is er nauwelijks ruimte om mee te praten. De enige eis daarvoor is dat een cliënt mag aanschuiven bij een multidisciplinair overleg. Cliënten kunnen een (altijd onafhankelijke) cliëntenvertrouwenspersoon inschakelen die antwoord kan geven op vragen over onvrijwillige zorg. Maar veel cliënten weten dat niet en nergens in de wet staat dat ze erover geïnformeerd moeten worden, blijkt ook uit een enquête van belangenvereniging voor mensen met een beperking Ieder(in).
Minister Helder werkt aan een wetswijziging. Maar het duurt nog lang voordat de wet veranderd kan worden. De minister en organisaties als beroepsvereniging V&VN, branchevereniging voor vvt ActiZ en patiëntenorganisatie Alzheimer Nederland wilden daar niet op wachten. Daarom zijn zogenoemde bestuurlijke afspraken gemaakt. Geen wet dus, maar afspraken waar ook de inspectie en V&VN zich aan committeren. Die afspraken gelden sinds 1 januari 2024, tot de Wet zorg en dwang definitief gewijzigd is. Wat er precies is veranderd lees je hieronder.
Dag van de Wet Zorg & Dwang in de ouderenzorg
Hoe pas je de aanpassingen uit dit artikel toe in je dagelijkse werk? Dat is de inzet van de Dag van de Wet Zorg & Dwang in de ouderenzorg van Nursing. Deskundige Jan van der Hammen neemt je mee op deze interactieve dag vol theater en muziek. Aan de hand van casuïstiek ga je samen in op de Wet zorg en dwang in zowel de intra- als extramurale setting. Kom ook op donderdag 6 juni naar Utrecht!
Verandering 1 Je informeert de Wzd-functionaris over verzet
Of een cliënt de zorg echt niet wil is soms heel lastig te beoordelen. In de wet stond al de belangrijke rol van de Wzd-functionaris. Dat is de arts of gz-psycholoog aan wie je het zorgplan ter toetsing voorlegt als onvrijwillige zorg wordt overwogen en er geen alternatieven zijn. De Wzd-functionaris beoordeelt of onvrijwillige zorg zoveel mogelijk wordt voorkomen en of het zorgplan geschikt is om ernstig nadeel te voorkomen. Ook let de Wzd-functionaris of er over afbouw wordt nagedacht. Deze Wzd-functionaris moet je ook uitleggen waarom je denkt dat de cliënt zich tegen zorg verzet. Wat hoor en zie je de cliënt doen als je zorg verleent? En wat is volgens jou de reden voor dat gedrag? Dit informeren moest al, maar wordt nu ook expliciet benoemd in de bestuurlijke afspraken.
Verandering 2 De evaluatietermijn is veranderd
Een zorgplan met onvrijwillige zorg moest je standaard na 4 weken evalueren. Nu moet dit tenminste elke 6 maanden, maar bij voorkeur korter want 6 maanden is nu de maximale termijn en is een lange termijn voor de inzet van onvrijwillige zorg. De termijn was 3 maanden.
Ook nieuw is dat je samen met de cliënt of de vertegenwoordiger vaststelt hoelang onvrijwillige zorg mogelijk is en wanneer het zorgplan wordt geëvalueerd. Langer dan 6 maanden wachten met evalueren kan dus niet. Als er niets wordt afgesproken of jullie zijn het niet eens, evalueer je na 3 maanden. Nog eerder evalueren kan ook: als de zorgbehoefte is veranderd en/of de cliënt/vertegenwoordiger daarom vraagt.
Verandering 3 Eén frisse blik per evaluatie is voldoende
In het stappenplan moest je bij de evaluaties van onvrijwillige zorg meerdere deskundigen van buitenaf betrekken (dus naast de Wzd-functionaris). Bijvoorbeeld én een huisarts én een andere discipline, zoals een specialist ouderengeneeskunde. En dan moest 1 van de 2 ook nog niet bij de zorg voor die specifieke cliënt betrokken zijn. Nu is nog maar één frisse blik per evaluatie nodig. Voorwaarde is wel dat met de cliënt of de vertegenwoordiger wordt overlegd wie de frisse blik wordt.
Bij bepaalde vormen van onvrijwillige zorg moet de deskundige nog steeds een arts zijn. Bij:
- Toediening van vocht, voeding en medicatie
- Medische handelingen en therapeutische maatregelen
- Beperking van bewegingsvrijheid (fixatie)
- Insluiten (separatie).
Verandering 4 Expliciet vastleggen dat de cliënt wordt geïnformeerd over zijn rechten
De zorgverantwoordelijke en de cliënt/vertegenwoordiger bereiden samen de evaluatie voor. Ze spreken af:
- Wie de frisse blik wordt om te beoordelen of onvrijwillige zorg nog noodzakelijk is. Als men het niet eens is, mogen verpleegkundige en de cliënt/vertegenwoordiger ook allebei een eigen deskundige inschakelen.
- Of de cliënt zelf iemand wil betrekken. De cliënt moet gewezen worden op de meerwaarde van een cliëntenvertrouwenspersoon. Op cliëntenvertrouwenspersoonwzd.nl staat wat deze kan betekenen en staan de contactgegevens van aanbieders van cliëntenvertrouwenspersonen.
- Welke rol de cliënt en/of naasten verder willen spelen bij de evaluatie. Misschien hebben een zoon of dochter wel eigen ideeën waardoor onvrijwillige zorg niet (meer) nodig is.
Meer nadruk op dialoog en maatwerk
Het kan zijn dat met een nieuw wetsvoorstel bovenstaande afspraken alweer vervallen. Of misschien blijven ze wel bestaan. Maar in ieder geval gelden ze dus tot aan een nieuwe Wet zorg en dwang en gaat de inspectie erop controleren. De ondertekenaars hebben vooral als doel meer nadruk te leggen op dialoog en maatwerk. Een evaluatietermijn mag nu op grond van deze afspraken verlengd worden naar 6 maanden, dat was voor deze afspraken maximaal 3 maanden. Maar standaard verlengen naar 6 maanden is niet de bedoeling. Daarom heten de afspraken ook ‘Van stappenplan naar maatwerk in dialoog’.
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account