Student Corner: ‘Seksualiteit is een miskend begrip onder verpleegkundigen’

In deze rubriek bespreken studenten verpleegkunde hun onderzoek of afstudeerscriptie. Ze leren onderzoek doen naar vaak praktische, klinische onzekerheden; het is zonde om de uitkomsten niet met elkaar te delen.

Jullie onderzochten hoe studenten van twee hogescholen (onderzoekspopulatie: 270 studenten) aankijken tegen dit onderwerp; weken de uitkomsten af van jullie verwachtingen?

‘Voordat ik dit onderzoek deed, skipte ik in anamneses tijdens mijn stage eigenlijk altijd de vraag over seksualiteit en intimiteit. Ik merkte dat veel collega’s dat ook deden en dat medestudenten het onderwerp ook liefst vermeden.’

‘In die zin was het dus geen verrassing dat uit ons onderzoek bleek dat studenten van zorgopleidingen zich ongemakkelijk voelen om met een patiënt te praten over seksualiteit en intimiteit. Opvallend was dat fysiotherapiestudenten dat echt niet als hun taak zien, verpleegkundestudenten wel.’

‘In tegenstelling tot social work-studenten durven hbo-v’ers echter minder goed over dit onderwerp te praten. Ze ervaren op de werkvloer nog een taboe op dit onderwerp, hebben aan collega’s geen rolmodel en weten zelf niet goed hoe ze problemen op seksueel vlak moeten signaleren.’

Studenten verpleegkunde vinden het onderwerp dus ongemakkelijk. Wat zou hen helpen, volgens jullie onderzoek?

‘Uit de interviews met studenten blijkt dat ze een kennistekort ervaren en dat houdt hen mede tegen om in gesprek te gaan met patiënten. De literatuur laat zien dat meer kennis ook daadwerkelijk helpt om positiever tegen het onderwerp aan te kijken.’

‘Studenten hbo-v hebben vooral behoefte aan meer kennis over seksuele ontwikkeling en seksualiteit bij specifieke doelgroepen, zoals ouderen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking of bij bepaalde ziektes. We hebben die uitkomsten aan een seksuoloog voorgelegd en ook die zei: het is voor verpleegkundigen helpend als zij meer weten over bijvoorbeeld de werking van het brein en hormonen als het gaat om seksualiteit.’

‘Daarnaast kwam uit ons onderzoek naar voren dat het studenten zou helpen als ze in lessen over gesprekstechnieken ook een koppeling leren maken met het onderwerp. Studenten verpleegkunde gaven namelijk aan dat zij zich zeker en vaardig voelen op het gebied van gesprekstechnieken, maar dat ze zich onzeker voelen als ze die moeten toepassen op een onderwerp als seksualiteit of intimiteit.’

‘Een casus inbrengen in de lessen over gesprekstechnieken zou een eerste stap zijn. Er is vooral behoefte aan leren hoe je zelf het gesprek opent. Rolmodellen op de werkvloer, met een open houding, zouden hen ook kunnen helpen.’

Welke aanbevelingen doen jullie nog meer aan de hogescholen?

‘We hebben een adviesrapport uitgebracht aan de hogescholen, waarin we adviseren een gestandaardiseerd lesprogramma aan te gaan bieden over seksualiteit en intimiteit. Veel studenten weten er alleen over wat ze ooit op de basis- of middelbare school leerden, of uit de praktijk.’

‘Belangrijkst bij zo’n lesprogramma is de nadruk op de holistische visie: seksualiteit en intimiteit is een aspect van kwaliteit van leven, dat is een basisvisie die je als verpleegkundige ook mee moet krijgen. De gezondheidszorg, zeker gezien vanuit de Positieve Gezondheid (Huber), is gestoeld op het idee dat je mensen ziet zoals ze zijn, in hun geheel.’

‘Daar hoort seksualiteit ook bij, maar dat vinden we in de verpleegkunde nog steeds niet gewoon. Het wordt tijd dat we als beroepsgroep gaan reflecteren op onszelf en seksualiteit en intimiteit niet langer miskende begrippen laten zijn.’