'Geen griepprik? Dan verplicht mondkapje'

Verplicht zorgmedewerkers die geen griepprik halen om een mondmasker te dragen, zegt anesthesioloog Rob Slappendel. Beroepsorganisatie NU’91 vindt dat een onverstandig plan.  

Rob Slappendel, voormalig hoogleraar anesthesiologie in Antwerpen met aandachtsgebieden kwaliteit en veiligheid, noemt besmetting met het griepvirus in het ziekenhuis een onderbelicht onderwerp als het gaat om vermijdbare sterfte. ‘Je kunt met vaccinatie niet elke overdracht van het influenzavirus voorkomen, maar wel 40 tot 80%. Nu sterven er jaarlijks een paar honderd patiënten onnodig, nadat ze het influenzavirus in het ziekenhuis hebben opgelopen. Daarnaast leidt het griepvirus tot extra ziekteverzuim, langere opnameduur en opnamestops.’

Verpleegkundigen, maar ook artsen zijn volgens Slappendel een lastig te overtuigen beroepsgroep. In ziekenhuizen bedroeg de vaccinatiegraad  onder zorgverleners de afgelopen jaren  zo’n  5 tot 10%. Sinds de campagne ‘een #prikkie haal je niet voor jezelf’ eind vorig jaar is dat aantal gestegen.  Afgaand op een peiling onder enkele ziekenhuizen door het Algemeen Dagblad, zou het percentage opgelopen zijn tot circa een kwart. Slappendel benadrukt dat het hier om slechts enkele ziekenhuizen gaat. Later dit jaar probeert hij samen met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) definitieve cijfers te verzamelen.

Hoe dan ook blijft de vaccinatiegraad te laag, volgens de anesthesioloog. Verplicht inenten is juridisch onmogelijk, maar een kledingvoorschrift, zoals een mondmasker, zou eventueel wel kunnen. ‘Een Amerikaans ziekenhuis in Seattle heeft medewerkers die zich niet laten inenten verplicht een mondmasker te dragen. Dat bleek uitermate effectief: de vaccinatiegraad steeg er naar meer dan 95%.’

Effectief

Of de maatregel ook standhoudt voor een Nederlandse rechter valt te betwijfelen. Een Canadese rechter haalde vorig jaar een streep door de verplichting om mondkapjes te dragen. Het argument: mondkapjes zijn onvoldoende bewezen effectief in het overdragen van het griepvirus. Slappendel beaamt dat de mondmaskers overdracht niet voor 100% tegengaan, maar ze bieden wel degelijk bescherming. ‘Transmissie vindt plaats door de lucht via druppels tot twee meter afstand.’  Wel benadrukt hij dat het mondmasker gedurende een dienst verwisseld moet worden.

Tot nu toe is nog geen ziekenhuis overgegaan op invoering van het  mondmasker. Een paar ziekenhuizen beraden zich volgens Slappendel over de invoering ervan op afdelingen met veel kwetsbare patiënten, zoals verloskunde en de longafdeling.

NU’91

Beroepsorganisatie NU’91 heeft zich altijd sterk verzet tegen de verplichte griepprik. Verplichte vaccinatie is in strijd met de grondwet, zegt woordvoerder Karin Weerts. Het mondkapje verplichten voor verpleegkundigen die niet gevaccineerd zijn, vindt ze evenmin een goed idee.  ‘Een mondmasker op afdelingen waar kwetsbare patiënten liggen, is nog enigszins te verdedigen. Maar doe het dan voor iedereen. De griepprik geeft immers geen 100% zekerheid. Als je alleen de groep eruit pikt zonder griepprik, lijkt het een beetje op verpleegkundigen pesten.’ Wat werkgevers volgens haar wel zouden kunnen doen, is verpleegkundigen die niet zijn gevaccineerd tijdelijk weghalen van afdelingen met kwetsbare patiënten. ‘Zolang dat maar geen gevolgen heeft voor het rooster of het inkomen.’

Discussie

Jaarlijks laait de discussie op over de griepprik. Vorig  jaar augustus reageerden honderden verpleegkundigen op de vraag van Nursing op Facebook of ze de griepprik gaan halen. De meeste verpleegkundigen zeggen ‘Nee’, ‘Nooit’, ‘Echt niet, nog nooit zo’n griep gehad als na de griepprik’.

Misverstanden

Misverstanden over de griepvaccinatie zijn hardnekkig. Er kunnen inderdaad bijwerkingen optreden: lusteloosheid, hoofdpijn, spierpijn, rillingen en verhoging bijvoorbeeld. Maar de vaccinatie kan geen griep veroorzaken, daar zijn wetenschappers het volledig over eens. Het vaccin bevat namelijk een onschadelijk gemaakte variant van het virus. Ook het argument ‘ik ben nooit ziek’ gaat niet op: iemand die zich kiplekker voelt, kan toch het virus bij zich dragen en zo iemand anders besmetten.